Skírnir - 01.12.1917, Blaðsíða 46

380
Þjóðfélag og þegn.
[Skírnir
og erfðafjárskattinn), sem að réttu lagi myndi eiga lengst-
an aldur fyrir höndum, þeirra skatta, sem nú gilda, og
ber þvi nauðsyn til að líta eftir, að þær reglur, sem lögin-
um þá setja, sé ekki virtar að vettugi.
Á síðasta liðinn, arð af opinberum atvinnurekstri,,
verður minst síðar í öðru sambandi.
*
* *
Hér að framan hefir verið vakin athygli á þeim
formsatriðum, sem liver maður við nánari athugun
mundi telja meira og minna áríðandi skilyrði fyrir þvír
hvort þessi eða hin skattálöguaðferð gæti talist heppileg
eða eklci. Það skal ítrekað, að þar er að eins talað um
hin y t r i skilyrði — sem að vísu eru mjög nauðsynlegr
en þó livergi nærri eii» þýðingarmikil grundvallarskilyrði
réttlátrar skattálögu, eins og hin, á hverja aff
t e lc j u s t o f n u m þ j ó ð a r i n n a r s k a 11 a r n i r e r u
lagðir og hvernig skattabyrðin skiftist
niður á gjaldþegnana.
Þess er ekki að vænta, að menn geti orðið eins sam-
mála yfirleitt um þ e s s i skilyrði eins og hin almennu/
atriði, því hér togast svo mjög á hagsmunir manna. Eng-
an má það þó fæla frá að hugsa um málið, því i raun-
réttri heflr álagningar a ð f e r ð i n engu minni áhrif á
þjóðarhaginn en skattaupphæðin sjálf. — Eins og léttar
klyfjar, sem fara illa á, geta meitt þann hest, sem ber
þær, enda þótt hann væri fær um að bera aðrar miklu
þyngri, sem færi vel, eins getur skattur, sem óheppilega'
er á lagður, haft lamandi áhrif á framleiðslu og viðskifti
þjóðarinnar, jafnvel þótt skattgjaldið sé ekki hærra en
svo, að hún hefði getað staðið fullrétt fyrir, ef öðruvísi
hefði á lagst. — Ýmsir harðstjórar hafa og lagt svo þungæ
skatta á viðskifti eða einstakar framleiðslugreinar, að
menn hafa horfið frá þeim, að svo miklu leyti sem hægt
var, og skatturinn þannig unnið á móti sjálfum sér, með'
því að hafa takmarkandi áhrif á skattstofninn.
Áður en lengra er haldið er nauðsynlegt að átta sig;
á, hvaða reglum hefir verið fylgt fram um álagning og: