Skírnir - 01.12.1917, Blaðsíða 61

'Skirnir]
Þjóðfélag og þegn.
395
vex jöfnum skrefum við allar framfarir í
landinu; innheimta yrði einföld og því ódýr; útgjöldin
‘bein o. s. frv., og síðast en ekki sízt byggist liann á þeirri
grundvaliarreglu að opinber gjöld sé borin í beinu
■ hlutfalli við þau hlunnindi, sem þjóðfélagsskipulagið lætur
! hverjum einum þegni í té. — Það sem þó í fljótu bragði
’ kynni að mæla mest með slíkum skatti hjá almenningi er
1 það, að hann þurfa að borga hvort sem er allir þeir, sem
eigi búa á eigin landi eða lóð, og þá ætti þeim að
vera hugþekkara að vita afgjaldið koma til almennra þarfa
en til einstakra manna, því fremur sem það yrði til að
létta öðrum skattabyrðum af þeim að meira eða minna
leyti.
Nú er þegar hafið nýtt fasteignamat hér á landi, og
verði það gert eftir þeim fyrirmælum, sem lögin setja,
: gefur það nokkra hugmynd um hið hreina, f é 1 a g s-
myndaða landverð hér á landi. Að svo komnu máli
verða engar getur að því leiddar hve mikinn liöfuðstól
■þjóðfélagið á þar, en lítill vafi er á því, að væri tekin af
i hcnum full leiga, drægi hún langt upp á móti þeim tekj-
um, sem hinar beinu álögur i landssjóð hafa gefið und-
aníarið og sá höfuðstóll, og leigan með, yxi dagvöxtum
jafnhliða bættum bjargræðisvegum landsmanna, án þess
þó að leggja óeðlileg höft á framtak og atorku.
Því mun verða kastað fram, að yrði þannig tekinn
skattur aðaltekjustofn landssjóðs, væri þeim »monopolum«
hlíft, sem rót sína eiga í auðsafni og viðskiftaskrúfum.
-Á-ður hefir verið bent á hve fölsk þau geta reynst sem
skattstofn, en svo er þess að gæta, að hin ó b e i n u áhrif
af landeignaskatti yrðu meðal annars þau, að peninga-
landverð (grunnverðið) sérstaklega. — En þar sem það hetir verið
gert í útlöndnm, hefir sú reynsla orðið samhljóöa, að það sé engum þeim
örðugleikum bundið, sem hver starfhæf skattanefnd geti ekki yfirstigið.
Sumstaðar hefir auk heldur slík skilgreining þótt greiða fyrir heildar-
niatinu.
I Danmörku stendur yfir fast eignamat á þessum grundvelli og á
Englandi var það byrjað fyrir stríðið, en féll þá niður að sinni.