Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 69

í þessu sambandi ber og að hafa í huga ákvæði 1. mgr. 37. gr. smnl., sbr. lög
nr. 11/1936, en það ákvæði reisir ákveðnar skorður við efni samninga, sem gerðir
eru í því skyni að vama samkeppni. Hafi maður, í því skyni að vama samkeppni,
áskilið sér hjá öðrum manni, að sá maður reki ekki verslun eða aðra atvinnu, eða
hann ráði sig ekki til starfa við slfkt fyrirtæki, þá er það loforð ekki bindandi fyrir
þann mann, ef telja verður, þegar litið er til allra atvika, að skuldbinding þessi sé
víðtækari en nauðsynlegt er til þess að vama samkeppni. Sama gildir, ef loforðið
skerðir með ósanngjörnum hætti atvinnufrelsi þess manns, sem tókst þessa
skyldu á herðar. Við mat á hinu síðastnefnda atriði skal einnig hafa hliðsjón af
því, hverju það varðar rétthafann, að þessi skuldbinding sé haldin. I 2. mgr. 37.
gr. smnl. er nánar fjallað um það tilvik, þegar starfsmaður við verslun eða annað
fyrirtæki hefur tekið á sig slíka skuldbindingu, sem greinir í 1. mgr. 37. gr.,
gagnvart þeim sem fyrirtækið rekur, og skuldbindingin á að gilda eftir að
ráðningu hans við fyrirtækið er lokið. Segir þar, að skuldbindingin sé ógild, ef
honum er sagt upp stöðunni eða vikið úr henni, án þess að hann hafi sjálfur gefið
nægilega ástæðu til þess, eða ef hann sjálfur fer löglega úr stöðunni sakir þess,
að sá, sem fyrirtækið rekur, vanefnir skyldur sínar við hann. Sjá til athugunar úr
gildistíð eldri laga H 1939 367 (Saumakonan).60
5.3 Verksamningar
I samræmi við almennar reglur getur verkkaupi fengið dóm fyrir því, að
verktaki leysi verk sitt af hendi. Hefji verktaki ekki framkvæmdir á umsömdum
tíma, stöðvi hann verk sitt án nægrar ástæðu eða skili hann því ekki á réttum
tíma, getur verkkaupi fengið dóm um efndir in natura, og er í dómi unnt að
tiltaka ákveðinn frest í því sambandi að viðlögðum dagsektum.61
Undantekningu frá þeirri reglu, að verkkaupi geti fengið verktaka dæmdan til
efnda in natura, verður að gera, ef um er að ræða verk, sem er mjög persónulegs
eðlis. Hér má sem dæmi nefna sérfræðilega ráðgjafarþjónustu, gerð listrænna
verka og þess háttar. I slíkum tilvikum hefur verktakinn að jafnaði meira frelsi
en almennt gerist varðandi lausnir vinnu sinnar, og meiri faglegar kröfur eru
gerðar til listrænna hæfileika hans og faglegs smekks. Þegar svo hagar til eru
mun minni líkur til, að unnt sé að fá verkið unnið í andstöðu við vilja verktakans.
Því gilda hér svipaðar reglur og um vinnusamninga, þ.e. beinum efndaþving-
unum verður ekki beitt. Það verður t.d. ekki felldur dómur yfir arkitekt eða verk-
fræðingi um að inna af hendi umsamið verk, og heldur ekki yfir lögfræðingi um
að ljúka meðferð tiltekins máls, sem hann hefur tekið að sér, þótt slíkir aðilar geti
að sjálfsögðu orðið bótaskyldir vegna vanefnda á samningsskuldbindingum
sínum.62
60 Bernhard Gomard: Obligationsret Almene emner, 1. hæfte. Naturalopfyldelse, bls. 57.
61 Sjá nánar Páll Sigurðsson: Verksamningar. Reykjavík 1991, bls. 146.
62 Sjá Bernhard Gomard: Obligationsret Almene emner, 1. hæfte. Naturalopfyldelse, bls. 56, og
sami höfundur: Obligationsret 2. del, bls. 64.
325