Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 88

hvílir á, þ.e. umönnunaraðilinn, verður ekki talinn hafa brotið skyldur sínar, ef
hann sjálfur er fús til að greiða þann kostnað, sem fer fram úr því, sem hæfilegt
má telja. En ákvæðið getur t.d. fengið sjálfstæða þýðingu, ef geymslumaður
(þriðji maður) krefur seljandann beint um kostnaðinn, eða hann heldur hlut hjá
sér vegna greiðsludráttar af hálfu kaupandans.
I síðari málslið ákvæðisins kemur fram, að samningsaðili er laus undan
skyldu sinni, hafi vörslumaður verið valinn á forsvaranlegan hátt og veitt hlutn-
um viðtöku. í þessu sambandi verður að hafa í huga, að umönnunarskylda
samningsaðila verður virk við vanefndir af hálfu gagnaðila og er í hans þágu.
Eins og áður er komið fram, er oft óhjákvæmilegt að varðveita hlut hjá þriðja
manni. Því er eðlilegt að líta svo á, að samningsaðili sé laus úr ábyrgð sinni,
þegar söluhlutur er kominn til þriðja manns, og samningsaðilinn hefur ekki
lengur tök á að hafa eftirlit með honum. Á þetta við, hvort sem umönnun-
arskyldan hvílir á kaupanda eða seljanda. Geymslumaður getur verið hvort
heldur sem er einkaaðili eða sjálfstæður atvinnurekandi, sem tekur slíkt að sér
sérstaklega, t.d. eigandi geymsluhúsnæðis. Sá, sem umönnunarskyldan hvílir á,
verður að meta hæfni geymslumanns og eftir atvikum, hvort geymslustaður er
hentugur til að geyma á hlut af þeirri tegund og með þeim eiginleikum, sem um
er að ræða.
Samningsaðili ber ekki ábyrgð á tjóni, sem verður meðan hlutur er hjá
vörslumanni, t.d. vegna gáleysis af hálfu vörslumanns. Á hinn bóginn verður
umönnunaraðilinn ábyrgur, ef val hans á vörslumanni hefur ekki verið forsvar-
anlegt. Þegar vörslumaður hefur verið valinn á forsvaranlegan hátt og hefur
veitt hlut viðtöku, telst umönnunaraðili hafa fullnægt skyldu sinni og hún nú
komin í hendur þriðja aðila.
7.6.5 Skaðabætur og trygging fyrir kostnaði
Samningsaðili, sem annast um söluhlut á kostnað gagnaðila, á samkvæmt
fyrri málslið 75. gr. kpl.93 rétt til endurgreiðslu hæfilegs kostnaðar, sem af því
hlýst.94
Ábyrgð gagnaðila vegna slíks kostnaðar er á hreinum hlutlægum grunni. Þær
ástæður, sem leyst geta undan skaðabótaábyrgð skv. 27., 40. og 57. gr., eiga því
ekki við hér.
Ábyrgð nær einungis til þess kostnaðar, sem aðili hefur orðið fyrir í tengslum
við umönnun skv. 72., 73. og eftir atvikunt 74. gr. Sem dæmi má nefna kostnað
við leigu á geymsluhúsnæði eða flutning til þriðja manns, sem á að varðveita
hlutinn. Ef í ljós kernur, eftir að seljandinn hefur flutt söluhlut á afhendingar-
stað, að kaupandinn vill ekki veita hlutnum viðtöku, er heimilt að líta á kostnað
93 Um 75. gr. norsku kaupalaganna sjá John Egil Bergen og Stein Rognlien: Kjopsloven, kom-
mentarutgave, bls. 402-404.
94 Ákvæði þetta er í samræmi við 2. málsl. 85. gr. og 2. málsl. 1. mgr. 86. gr. Sþ-samningsins.
í eldri kaupalögum frá 1922 var sambærilegt ákvæði í 36. og 55. gr. Alþt. 1999-2000, þskj. 119,
bls. 163-164. “
344
i