Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 65

4.5.7 Greiðsludrátt er að rekja til þriðja manns
I 2. mgr. 27. gr. kpl. er rætt um ábyrgð seljanda á greiðsludrætti, sem rekja
má til þriðja manns. Þriðji maður í þessu samhengi telst sá eða þeir, sem ekki
eru beinlínis starfsmenn eða aðstoðarmenn seljanda í hans eigin fyrirtæki,
því að þá fellur tilvikið undir 1. mgr.
Akvæði 1. málsl. 2. mgr. á við um þriðja mann, sem seljandi hefur falið
að efna kaupin að nokkru leyti eða öllu. Ákvæði 2. málsl. 2. mgr. á hins
vegar við, þegar seljandi hefur notað afhendingaraðila eða einhvern annan á
fyrra sölustigi. Það er því ekki skilyrði samkvæmt greininni, að umræddum
þriðja manni sé skylt gagnvart seljanda að fullnægja samningi af sinni hálfu.
Það nægir, að þriðja manni sé skylt að efna sinn hluta samkvæmt samningi
við einhvern annan, t.d. afhendingaraðila. Aftur á móti er seljandi ekki
ábyrgur skv. 2. mgr. vegna afhendingaraðila, sem kaupandi hefur valið.
Samkvæmt framangreindu getur þriðji maður verið framleiðandi eða
afhendingaraðili söluhlutar, en hann getur einnig verið framleiðandi að hluta
eða undirafhendingaraðili eða undirframleiðandi hráefnis. Hann getur einnig
verið dreifingarfyrirtæki, flytjandi eða uppsetningaraðili. Sé um þessi tilvik
að ræða, er það áskilið í ákvæðinu, að seljandi verði því aðeins laus úr
ábyrgð, að skilyrði 1. mgr. eigi bæði við um seljanda og þriðja mann (tvö-
faldur „force majeure“). Þetta þýðir, að seljandi getur í vissum tilvikum
orðið að bera rýmkaða ábyrgð, sem nær einnig til þriðja manns, jafnvel þótt
svo standi á, að skilyrði 1. mgr. um ábyrgðarleysi eigi við um seljanda
sjálfan. Einnig hér er gert ráð fyrir því, að seljandi beri sönnunarbyrðina fyrir
því, að skilyrðunum um ábyrgðarleysi sé fullnægt í báðum tilvikum. Hafi
seljandi samkvæmt þessu gert samning við fyrirtæki um afhendingu á til-
tekinni framleiðsluvöru, t.d. hluta af vél, sem seljandi hugðist síðan afhenda,
er samkvæmt þessu ekki nóg, að seljandi geti sýnt fram á, að vanefndir þriðja
manns hafi falið í sér hindrun fyrir seljandann. Hann verður einnig að sýna
fram á, að hindrun þriðja manns sé þess eðlis, sem um getur í 1. mgr. Á hinn
bóginn kann að vera, að ekki sé heldur nóg að sýna fram á, að slík skilyrði
séu fyrir hendi að því er varðar þriðja mann, ef seljandi gat engu að síður
sigrast á hindrun með því að fá annan aðila til að afhenda sömu framleiðslu-
vöru í vélarhlutann.53
4.5.8 Tímabundin hindrun
Seljandi er aðeins laus undan ábyrgð þann tíma, sem hindrun varir, sbr. 3.
mgr. 27. gr. Hindrun, sem varir skamman tíma, útilokar þess vegna ekki
ábyrgð, ef sá tírni, sem til ráðstöfunar er, eftir að hindrun féll brott, nægir til
þess að efna samninginn í tíma. Ef hindrun stendur fram yfir umsaminn
afhendingartíma getur seljandi þó orðið bótaskyldur fyrir þann hluta seink-
unar, sem varð eftir að afleiðingar hindrunar féllu brott. Þó getur þetta því
53 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 91-92.
321