Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 126

ingum þrátt fyrir að báðir greiddu jafnt í atvinnuleysisbótasjóð.39 Löggjafinn
brást við dóminum með því að setja ný lög sem gerðu útlendingum og austur-
rískum ríkisborgurum jafnhátt undir höfði. Dómurinn féll í september 1996 en
nýju lögin áttu ekki að taka gildi fyrr en 1. janúar árið 2000. Þetta hefði þýtt að
austurrísk yfirvöld hefðu verið bundin við það í rúm þrjú ár að mismuna at-
vinnnulausum útlendingum með ólögmætum hætti. Stjórnskipunardómstóll
Austurríkis tók málið upp á sína arma og dæmdi gömlu lögin ógild á sama
grundvelli og mannréttindadómstóllinn og þvingaði þar með löggjafann til flýta
gildistöku laganna til 1. apríl 1998. Mál Gaygusuz sýnir bæði það að erfitt
ástand getur skapast á meðan beðið er eftir nýrri löggjöf og að sumir dómstólar
eru reiðubúnir til að dæma contra legem í ljósi dóma mannréttindadómstólsins
til að tryggja öllum á yfirráðasvæði þeirra grundvallarmannréttindi og frelsi.
Annað vandamál varðar beitingu laganna. Er víst að ný lög muni breyta
hegðan stjórnvalda t.d. þegar kemur að leynilegum aðgerðum á borð við pynt-
ingar og ómannúðlega meðferð? I máli Sargi og Yaggi gegn Tyrklandi lokaði
ráðherranefndin fullnustuþætti málsins á grundvelli ýmissa laga- og reglugerða-
breytinga sem ætlað var að koma í veg fyrir pyntingar í tyrkneskum lögreglu-
stöðvum.40 Síðari skýrslur nefndar á vegum Evrópuráðsins sem fjallar um
vamir gegn pyntingum sýndu aftur á móti að þessar breytingar væm ekki
nægjanlegar.41 Þó að pyntingar væru bannaðar í orði kveðnu var því ekki fylgt
eftir í verki. Þegar annað mál sem varðaði ómannúðleg vinnubrögð lögregl-
unnar kom til kasta dómstólsins, Erdagöz gegn Tyrklandi, létu tyrknesk yfirvöld
sér ekki nægja að styrkja lagarammann heldur sendu að auki stjómsýslulega
áminningu til viðkomandi yfirvalda um bann við pyntingum og ómannúðlegri
meðferð og hófu, með aðstoð Evrópuráðsins, að þjálfa lögreglumenn í nú-
tímalegum yfirheyrsluaðferðum.42 Þetta sýnir að stundum er lagabreytingum
fylgt eftir með hagnýtum ráðstöfunum til að koma í veg fyrir frekari brot á
mannréttindasáttmálanum. Með svipuðum hætti settu belgísk yfirvöld á stofn
sérstakar sjúkradeildir fyrir ungt fólk með alvarleg geðræn vandamál eftir dóm
í máli Bouamar gegn Belgíu og takmörkuðu að auki með lögum heimildir til að
vista unga afbrotamenn í fangelsum.43
8.3 Breytt dómaframkvæmd
Mörg brot á ákvæðum mannréttindasáttmálans má rekja til þess að dómstólar
beita landslögum þannig að það samrýmist ekki þeim réttindum og frelsi sem
sáttmálinn tryggir. Oft er að verki opin eða óskýr löggjöf sem veitir dómstólum
mikið rúm til túlkunar, s.s. ákvæði um að réttarhöld skuli haldin fyrir opnum
dyrum þegar „á því er þörf ‘ eða að hægt sé að skylda fréttamenn til að koma
39 Dómur 16. september 1996 og ályktun ráðherranefndarinnar DH (98) 372.
40 Sjá ályktun ráðherranefndarinnar DH (95) 99.
41 Hægt er að sjá þær skýrslur sem heimilaðar hafa verið til birtingar á www.cpt.coe.int.
42 Alit mannréttindanefndarinnar 8. aprfl 1993 og ályktun ráðherranefndarinnar DH (96) 17.
43 Dómur mannréttindadómstólsins 29. febrúar 1988 og ályktun ráðherranefndarinnar DH (95) 16.
382