Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 103

Samkvæmt kpl. nr. 39/1922 var aðeins unnt að krefjast afhendingar að nýju,
jpegar um var að ræða hluti, sem tilgreindir voru eftir tegund, sbr. 42. og 43. gr.
I kpl. nr. 50/2000 er ekki gerður greinarmunur á kaupum um einstaklega
ákveðinn hlut og hluti ákveðna eftir tegund. í 3. málsl. 2. mgr. 34. gr. kpl. nr.
50/2000 er þó að finna undantekningu frá þessu, en þar er gert ráð fyrir því, að
ekki sé unnt að krefjast afhendingar að nýju að því er varðar einstaklega
ákveðinn hlut, sem er þannig, þ.e. hefur slíka eiginleika, að ekki er með
sanngimi unnt að krefjast þess út frá væntingum aðila, að hann verði bættur
með öðrum hlut. Þetta ákvæði mun helst hafa þýðingu, þegar keyptir eru ganrlir
hlutir, en þeir em oft þannig, að ekki er auðvelt að bæta þá með öðrum hlut.
Sem dæmi um þetta má nefna hest, sem ætlaður er til ákveðinnar notkunar. Hér
mundi það að jafnaði vera forsenda aðila, að aðeins væri afhentur hestur, sem
gæti fullnægt tilgreindum þörfum. Ákvæði þetta gæti einnig átt við um sölu
gamalla bifreiða. Að jafnaði er ekki unnt að krefjast afhendingar annarrar
gamallar bifreiðar með hliðstæðum eiginleikum. Hins vegar á annað við um
nýja staðlaða hluti, sem mikið er framleitt af.124
9.3.1.8 Kostnaður af nýrri afhendingu - Áhættusjónarmið
í 2. mgr. 34. gr. er ekki tekin afstaða til þess, hver skuli bera kostnað af af-
hendingu nýrra hluta. Hins vegar er hér gert ráð fyrir því, að seljandi beri
þennan kostnað. Það er forsenda afhendingarinnar, að kaupandi skili gallaða
hlutnum. Hér ber þó að hafa í huga 64.-66. gr. laganna. Ekki er heldur tekin
afstaða til þess, hver beri áhættuna af því að hlutur farist af tilviljun við send-
ingu nýs hlutar. Að því er varðar seinni afhendinguna gildir 13. gr. beint. Hins
vegar eru rök til þess, að seljandi, sem hefur vanefnt kaupsamninginn, beri
áhættuna af því, að gamli hluturinn, sem skilað er til hans, farist af hendingu.125
9.3.1.9 Bótaréttur kaupanda, ef seljandi sinnir ekki úrbótaskyldu
í 3. mgr. 34. gr. er fjallað um bótarétt kaupanda, ef seljandi fullnægir ekki
skyldum sínum skv. 1. og 2. mgr. Um er að ræða skaðabætur fyrir eðlileg
útgjöld við að fá bætt úr galla. Hér er átt við kostnað við sjálfar úrbætumar og
t.d. kostnað við flutninga, sem reynst hafa nauðsynlegir. Hafi kaupandi látið
fara fram viðgerð, sem reynist óþarflega dýr, eða hún reynist óforsvaranleg, ber
seljandi ekki ábyrgð á þeim kostnaði, sem af því leiðir. Hann á aðeins rétt á
skaðabótum, sem geta svarað til venjulegs kostnaðar. I því sambandi ber einnig
að hafa í huga, að kostnaður við viðgerð má ekki fara fram úr því, sem telja má
eðlilegt miðað við verðgildi hlutarins. Bótaskilyrðin eru eingöngu þau, að
seljandi hafi ekki fullnægt þeim skyldum sínum að bæta úr eða afhenda nýja
hluti.126
124 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 104-105.
125 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 105.
126 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 105.
359