Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 120

Veittir eru þrír mánuðir til að ganga frá greiðslu og er það hlutverk ráðherra-
nefndarinnar að fylgjast með því að sá tímafrestur sé virtur. Reynsla nefndar-
innar sýnir að greiðsla bóta fer almennt snurðulaust fram enda er um að ræða
skýra og ótvíræða skyldu samkvæmt ákvæðum mannréttindasáttmálans. Stöku
erfið tilfelli hafa þó komið upp þar sem greiðsla hefur dregist og hefur dóm-
stóllinn því brugðið á það ráð að reikna vexti á upphæðina eftir þriggja mánaða
tímabilið til að viðhalda verðmæti bótanna.12
Eitt helsta vandamálið sem kemur upp varðandi greiðslu bóta er þegar brota-
þoli stendur í skuld við ríkissjóð og viðkomandi ríki vill greiða bæturnar með
skuldajöfnuði. Reglurnar sem gilda við slíkar aðstæður eru óskýrar. I Ringeisen
gegn Austurríki tók dómstóllinn sérstaklega fram að bæturnar væru ætlaðar
brotaþola einum og væru undanþægar öllum kröfum þriðja aðila.13 I máli
Phillis gegn Grikklandi hafnaði dómstóllinn aftur á móti kröfu málsaðila um að
bætumar væru undanþegnar skuldajöfnuði.14 Ráðherranefndin hefur einnig
þurft að taka afstöðu til þess hvort að skuldajöfnuður skuli heimilaður og hefur
hún beitt þeirri reglu undantekningarlaust að brotaþoli verður ekki gerður
ábyrgur fyrir kostnaði ríkisins af því að brjóta ákvæði mannréttindasáttmálans,
sbr. t.d. málskostnað sem verður til í ósanngjörnum réttarhöldum. Slíkum
skuldum verður því ekki skuldajafnað gegn bótum sem veittar eru samkvæmt
41. gr. sáttmálans.15
Orðalag 41. gr. sáttmálans er enn ein staðfesting á því að mannréttinda-
dómstóllinn er ekki hugsaður sem dómstig fyrir ofan æðstu dómstóla aðildar-
ríkjanna. Af orðalaginu „ef löggjöf viðkomandi samningsaðila heimilar aðeins
að veittar séu bætur að hluta“ má ráða að það er fyrst og frernst í höndum hvers
ríkis að finna úrræði til að bæta stöðu brotaþola og eingöngu þar sem það bregst
ákvarðar dómstóllinn bætur. Því fer þó fjarri að brotaþoli verði að hafa leitað
allra bótaúrræða heima fyrir í skilningi 38. gr. til að eiga rétt til „sanngjamra
bóta“.16 Dómstóllinn telur nægjanlegt að brotaþoli hafi leitað efnislegrar leið-
réttingar án þess að hafa fengið tjónið bætt að fullu þó að heimildir til þess hafi
verið fyrir hendi.17 Það er því ekki vörn gegn veitingu bóta skv. 41. gr. að
tjónþoli gæti t.d. leitað til dómstóla viðkomandi rfkis ef slík úrræði reyndust
ekki fullnægjandi í upphafi.18
12 Sjá t.d. ályktun DH (97) 184 í máli Stran Greek Refineries gegn Grikklandi.
13 Dómur mannréttindadómstólsins 23. júní 1973.
14 Dómur mannréttindadómstólsins 27. ágúst 1991.
15 Sjá ályktun DH (98) 283.
16 38. gr. heimilar mannréttindadómstólnum eingöngu að taka mál til meðferðar ef leitað hefur
verið til hlítar leiðréttingar í heimalandinu.
17 Sjá til samanburðar sérákvæði Hr. Torres Boursault í Barhera, Messegue og Jabardo gegn
Spáni, dómur mannréttindadómstólsins á gmndvelli 50. gr. 13. júní 1994.
18 Málsaðili getur þó samþykkt að leita leiðréttingar í heimalandinu eftir að mannréttindadóm-
stóllinn ákvarðaði um brot en áður en ákvörðun er tekin um bætur, sjá nánar kafla 9.4.
376