Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 132

gildi eða jafnvel þangað til ljóst er orðið að með fullnægjandi hætti hafi verið
komið í veg fyrir að brot endurtaki sig. Málsmeðferð ráðherranefndarinnar
vegna dómanna gegn ítölskum yfirvöldum sýnir að tekin hefur verið sú stefna
að krefjast umbóta þar til að ástandið er orðið ásættanlegt. Hér er urn mjög
markverða stefnubreytingu að ræða frá árinu 1982 þegar dæmt var í máli
Zanghi gegn Italíu, því þá sætti ráðherranefndin sig við að vísað væri til ýntissa
ráðstafana án þess að nokkuð væri vitað um raunveruleg áhrif þeirra.
9.3 Þýðing og áhrif þess að fullnusta ekki dóm
Það liggur í hlutarins eðli að séu þær ráðstafanir sem gripið er til ekki
fullnægjandi eru miklar líkur á að mannréttindabrot verði endurtekin þar til bót
hefur verið ráðin á. Slíkt ástand vegur ekki eingöngu að þeim sem ætlað er að
njóta þeirra réttinda sem sáttmálinn tryggir heldur einnig að starfsemi mann-
réttindadómstólsins. Eitt skýrasta dæmið um þetta er ástandið í ítalska réttar-
kerfinu. Eins og getið var að ofan hefur verið ljóst allt frá árinu 1980 að ítalskir
dómstólar ættu í erfiðleikum með að ljúka málum innan hæfilegs tíma eins og
krafist er í 6. gr. sáttmálans. Þrátt fyrir þær ráðstafanir sem gerðar hafa verið
hefur ítölskum dómstólum ekki tekist að flýta afgreiðslu mála og því berast
mannréttindadómstólnum enn kærur í hundraðatali. Þessi mál íþyngja mann-
réttindadómstólnum og gera það að verkum að minni tími gefst til að skoða ný
álitamál. Nú eru 8000 kærur til skoðunar hjá dómstólnum og þar af er stór hluti
vegna meintra brota ítalskra dómstóla á 6. gr. sáttmálans. Þessi mikli málafjöldi
gerir það að verkum að frá því að dómstólnum berst kæra og þar til að niður-
staða er komin getur liðið óhæfilega langur tími sem halda má fram að stangist
á við ákvæði 6. gr. Það að dómstólinn getur ekki staðið undir þeinr grund-
vallargildum sem honum er gert að framfylgja dregur stórlega úr nytsemi hans
og trúverðugleika. Það er því ljóst að til að tryggja farsæla framtíð mannrétt-
indadómstólsins verða ríki að fullnusta dóma hans með skjótum og fullnægj-
andi hætti.
9.4 Þáttur mannréttindadómstólsins
Þótt hlutverki mannréttindadómstólsins sé í grundvallaratriðum lokið eftir að
dóntur er fallinn er hann ekki með öllu útilokaður frá því hafa eftirlit með þeirri
þróun sem verður í kjölfar dóms. Þeirri spurningu hefur verið velt upp hvort
hægt sé að kæra ríki á grundvelli 46. gr. sáttmálans fyrir að fullnusta ekki dóm
með nægjanlegum hætti. Ekki er ljóst hvernig mannréttindadómstóllinn myndi
bregðast við slíkum kröfum. Eftir dóm í máli Sunday Times gegn Stóra-Bret-
landi beindi blaðið Sunday Times kæru til mannréttindanefndarinnar á þeint
grundvelli að þær ráðstafanir sem gripið hefði verið til hefðu ekki verið
nægjanlegar.62 Mannréttindanefndin vísaði kærunni frá með þeim rökum að
62 Dómur mannréttindadómstólsins 26. apríl 1979.
388