Helgafell - 01.04.1943, Qupperneq 77

JÓHANN SÆMUNDSSON:
Dýrtíðarmálin
og
brottför mín úr ríkisstj órninni
Ritstjórar Helgafells fóru þess á leit
viS mig, er ég hafði beSizt lausnar úr
ríkisstjórninni, aS ég gerSi lesendum
tímaritsins nokkra grein fyrir orsökum
þess, aS ég tók þá ákvörSun. Ég lofaSi
þessu, ekki af því, aS þaS sé frásagnar-
vert, þótt ég veldi þann sjálfsagSa kost
aS fara eftir sannfæringu minni, en
eingöngu vegna hins, aS afdrif dýrtíS-
armálsins urSu þau, sem raun ber
vitni. Allir flokkar þingsins urSu sam-
mála um aS dulbúa dýrtíSina lítillega
um nokkurra mánaSa skeiS, kaupa
stuttan frest dýru verSi, og er þess þá
tæplega aS vænta, aS fram komi sú
gagnrýni í blöSum flokkanna á meS-
ferS þingsins á þessu máli, sem nauS-
synleg er almenningi, til þess aS meS-
vitund hans um mikilvægi þess sljórg-
ist ekki. Frestun raunhæfra aSgerSa í
dýrtíSarmálunum er leikur aS voSan-
um. Á lausn þeirra veltur öSru fremur,
hvort vér íslendingar verSum sjálfstæS
þjóS í framtíSinni eSa ófjárráSa niSur-
setningar í forsjá einhverrar þjóSar, er
teldist hafa heimilisástæSur til aS gæta
óvitans. DýrtíSarmálin og allt, sem
þeim er tengt, eru aS mínu áliti miklu
meira sjálfstæSismál, en hin ósmekk-
legu, drengskaparsnauSu og gálausu
umbrot forystumanna þjóSarinnar varS-
andi sambandiS við Dani. DýrtíSar-
málin og hiS raunverulega sjálfstæSis-
mál eru nátengd, og ekkert er nauS-
synlegra en almenningur forSist aS
gerast aSili aS samábyrgS ábyrgSar-
leysisins í hvorutveggja málinu.
Agrip af dýrtíðarsögu
stríðsáranna.
Margt hefur veriS rætt og ritaS um
dýrtíS og verSbólgu, og kann ýmsum
aS þykja nóg komiS. ÁSur en ég ræSi
um afskipti þingsins í vetur af þessum
málum og viSskipti þings og stjórnar,
vil ég rekja sögu þeirra í fáum dráttum
til gleggra yfirlits.
Árin fyrir stríSiS voru erfiS þjóSinni.
UtgerSin átti viS mikla örSugleika aS
etja og afkoma verkafólks viS sjóinn
var allt annaS en glæsileg. Bændur
höfSu yfirleitt haldiS í horfinu og frem-
ur bætt hag sinn allt frá árinu 1934.
Gengi krónunnar var lækkaS snemma
á árinu 1939 og þar meS rýrSust launa-
kjör almennings, en á móti kom þaS,
aS nýtt fjör færSist í útgerSina og at-
vinnu viS hana, í staS þess aS stöSv-
un og atvinnuleysi blasti viS aS
óbreyttu ástandi í gengismálunum.
í september 1939 gall lúSur stríSs-
ins. Menn stöldruSu viS og minntust
fyrri heimsófriSar og þeirrar dýrtíðar-