Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 4

Tímarit Máls og menningar
ráðið að mörgum skólum, einkum vantar starfslið á skrifstofu og til stjórn-
unar. Ef litið er nokkur ár fram í tímann, er hér áreiðanlega ekki um neinn
sparnað að ræða, því að það hefnir sín á ýmsan hátt síðar, að skólarnir skuli
ekki geta starfað eðlilega og eins og gert er ráð fyrir í skólalöggjöfinni. En
hér virðist mér, að séu á ferðinni skammsýn gróðasjónarmið úr atvinnu-
rekstri, sem höfð eru að leiðarljósi í stjórnsýslu samfélagsins og bitna m. a.
á skólunum, af því að þeir skila ekki hagnaði í beinhörðum peningum og
árangur skólastarfsins kemur ekki allur til skila fyrr en eftir nokkur ár.
Onnur ákvæði skólalaga komast ekki í framkvæmd, af því að þau fá
ekki forgang í störfum menntamálaráðuneytis og annarra aðila, sem eiga
að sjá um framkvæmdir. I lögum um menntaskóla frá árinu 1970 er t. d.
menntamálaráðuneytinu ætlað að semja sérstaka reglugerð um húsrými
skólanna og sérstaka skrá um nauðsynleg og æskileg rit og tæki. Um þessa
skrá er sérstaklega tekið fram, að hún skuli samin strax eftir gildistöku lag-
anna. Ekki þarf að orðlengja það, að meðgöngutími ráðuneytisins er orðinn
nær 6 ár, en ekkert bólar á afkvæmunum. Þetta dæmi er ekki tekið af því
að það skipti svo miklu máli fyrir starfsemi skólanna, hvort þessi reglugerð
og skrá séu til, því að húsrými og tækjakostur skólanna ræðst fyrst og fremst
af fjárveitingum. En ég vil vekja athygli á, að alþingi hefur ætlazt til þess,
að samning fyrrnefndrar skrár um rit og tæki hefði forgang hjá ráðuneyt-
inu. Það sýnir orðalagið í lögunum, að skrána skuli semja „strax eftir gildis-
töku laganna“. Akvörðun alþingis hefur hér mátt sín lítils. Svo virðist sem
embættismenn í ráðuneytum taki sér vald til að ákveða að eigin geðþótta,
hvaða lögum eða lagaákvæðum ráðuneytin komi í framkvæmd og hver séu
sniðgengin.
I lögunum um menntaskóla frá árinu 1970, sem eru enn í gildi, er
ákvæði um, að meðalkennslustund sé 45 mínútur. Þetta lagaákvæði var brot-
ið að undirlagi fjármálaráðuneytis og með sameiginlegu átaki þess og
menntamálaráðuneytis í kjölfar kjarasamninga árið 1974. Kennslustundir
í menntaskólunum voru þá styttar úr 45 mínútum í 40 mínútur til að spara
ríkinu útgjöld. Þessi breyting fól í sér skerðingu á kennslutíma hvers nem-
anda um 1 / 9 og gekk þannig þvert gegn hagsmunum nemenda auk þess
að vera lagabrot. Manni verður að spyrja: Þegar virðing ríkisstofnana
fyrir landslögum er slík, hvers er þá að vænta um löghlýðni annarra? At-
hyglisvert er, að þessi stytting á kennslusmndum, sem var ekki studd nein-
um kennslufræðilegum rökum, mætti lítilli andstöðu í skólunum, svo van-
ir eru menn orðnir vanhugsuðum skyndiákvörðunum í stjórnkerfinu. Stytt-
210