Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 79

Umsagnir um bækur
BRÉF TIL STEPHANS G.
STEPHANSSONAR
Þjóðvinafélagið gaf út bréf og ritgerðir
Stephans G. Stephanssonar á árunum
1938—1948. Þorkell Jóhannesson pró-
fessor annaðist útgáfuna og samdi skýr-
ingar við bréfin af mikilli prýði.
Síðar gaf svo Þjóðvinafélagið út Ijóð
Stephans í heild, Andvökur I—IV, á
árunum 1953—1958. Þorkell annaðist
þá útgáfu líka. I fjórða bindinu er
prentað nokkuð af Ijóðum, sem áður
voru óprentuð, einkum frá yngri árum
skáldsins. Jafnframt er gerð grein fyrir,
hvar kvæðin birtust fyrst, og getið
breytinga á þeim, hvort sem munurinn
finnst í útgáfum eða handritum.
Nú hefur Þjóðvinafélagið gefið út
Bréf til Stephans G. Stephanssonar í
þremur bindum. Kom hið fyrsta þeirra
út 1971, en hið síðasta 1975.
Finnbogi Guðmundsson landsbóka-
vörður hefur séð um þessa útgáfu.
Hlutur hans í málinu er þó meiri en
útgáfan sjálf. Hann fékk þetta bréfa-
safn hjá Rósu dóttur skáldsins og þar
með útgáfurétt. Hann flutti bréfin
heim og afhenti þau síðar Landsbóka-
safninu. Og hann valdi úr þeim til út-
gáfunnar.
Utgefandi skrifar formála og eftir-
mála með hverju bindi. Þar gerir hann
grein fyrir höfundum bréfanna og skýr-
ir ýmislegt í sambandi við þau. Skýr-
ingar eru þó takmarkaðar og eru þær
einkum þýðing á enskum orðatiltækj-
um, sem Vestur-Islendingar bregða fyr-
ir sig, og tilvísun í ljóð Stephans þar
sem til þeirra er vitnað. Hafi menn hins
vegar bréf Stephans við höndina nægja
skýringar Þorkels Jóhannessonar við
þau mjög oft, því að hér eru löngum
sömu umræðuefnin. Utgefandi þessara
bréfa hefur viljað spara endurtekningar.
Þessar útgáfur allar eru auðvitað
mikil heimild um Stephan G., eitt hið
merkasta skáld og stórmenni íslenskrar
þjóðar fyrr og síðar. í bréfunum kemur
fram mikil saga um útgáfu ljóða hans.
Jafnframt er þar að sjálfsögðu margt,
sem varðar sögu íslenska þjóðarbrots-
ins vestra. En þó að þetta sé allt góðra
gjalda vert, segir það ekki söguna alla.
Bókmenntaskýringar og söguheimildir
eiga sér fullan rétt. En þetta er annað og
meira. Þetta eru sjálfstæðar bókmenntir
að öðrum þræði.
Guttormur J. Guttormsson segir í
bréfi til Stephans 1917:
„Bréf þín eru ljóðmál út af fyrir
sig, þó þau séu órímuð. Þau eiga fyrir
sér að koma saman á einn stað, öll eða
flest. „Það deyja ekki allir, þó ég deyi“.“
Þarna var Guttormur spámaður.
Baldur Sveinsson bað Stephan G. að
281