Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 75
til vill hefur lok í lokusta þótt hafa
svipaða stöðu og t. d. skömm hefur í
skömmusta, og endingin -usta þá frem-
ur fallið hrott. Annars er styttingin ekki
alveg ólík því, að nona hora á latínu
verður nón á íslenzku.
Sumir telja, að orðtakið, sem hér um
ræðir, hafi komið fyrir í myndinni
eins og Loká yfir akra. Það skyldi þó
aldrei vera, að vinur vor Loki sé
„flugnahöfðingi" af ættstofni engi-
sprettunnar!
Anzi væri nú gaman að vita, hvernig
orðið locusta hefur verið hugsað. Reynt
hefur verið að koma því í ætt við lac-
erta, sem þýðir eðla; og hver þyrði að
mæla gegn því? Þó mætti kannski
hugsa sér, að locusta hafi einungis orð-
ið til úr loca usta? Orðið locus (staður)
hafði tvenna fleirtölu, karlkyns-fleirtöl-
Sem lok yfir akra
una loci, sem merkti einkum einstaka
staði, og hvorugkyns-fleirtöluna loca,
sem fremur var höfð um samfellda
staði, lendur, svæði, héruð. En sögnin
uro (sem í lýsingarhætti þát. hvk. fleirt.
var usta) merkti: ég brenni, einkum
eyði með eldi, en var einnig höfð um
að svíða, spilla, tortíma. Loca usta merk-
ir því: brennt svæði, gjöreydd spilda,
sviðið land. Ef orðið locusta ætti þar
uppruna sinn, hefði engisprettan verið
ncfnd eftir því svæði, sem hún hafði
farið um „eins og logi yfir akur“.
En hvernig svo sem á heitinu locusta
stendur, eru líkurnar hinar sömu fyrir
því, að lok í orðtakinu forna sé þaðan
runnið, enda sennilegra að þar sé um
engisprettu að ræða en nokkuð annað
sem á yrði bent.
277