Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 96

Tímarit Máls og menningar
henni er fiildi vöru háð því mafini
vinnu sem nauðsynlegt er til að fram-
leiða hana“. Orðinu hlutfallslega er al-
gerlega ofaukið, það var tilbúningur
OP, og það breytir vinnugildiskenning-
unni í það sem hún hefur aldrei verið.
Auk þess er rangt að segja að gildið sé
fólgið í vinnunni, enda ekki rökrétt
neroa viðurkennt væri mystískt eðli
gildisins. (Veláminnst, eðli gildisins!
Það kemur fyrir í frumtextanum tveim
málsgreinum síðar; í þýðingunni er það
orðið að „raunverulegu gildi vöru“).
Annað dæmi hjá þýðanda (210): „Verð
eða skiptagildi vöru er því fólgið í
þeirri vinnu sem liggur í henni“. Höf-
undur vildi segja þetta: „Gildið, eða það
hlutfall sem vörur skiptast í hver á móti
annarri, ákvarðast af því magni vinnu
sem líkamnast í vörunum". Hér gerðist
þrennt harla afdrifaríkt: Gildið breytt-
ist í verð, ákvörðunin tók sér bólfestu
í vinnunni, myndin af líkamningunni
(slæmt orð! hlutgervingunni?) lagðist
niður í vöruna. Auk þess eru minni-
háttar skekkjur. Þriðja dæmi: „Gildi
vöru ákvarðast af magni félagslegrar
vinnu sem nauðsynleg er til framleiðslu
hennar". Þetta er útgáfa þýðanda (213),
en Huberman segir með Marxi: „Gildi
vöru ákvarðast af þeim félagslega nauð-
synlega vinnutíma sem fór til fram-
leiðslu hennar". Það kostar talsverða
fyrirhöfn að komast fyllilega til botns
í því, hver mismunurinn er á þessum
tveim gerðum, en aðeins önnur er
marxismi. Hin er misskilningur.
Það er víðar sem þýðandi hættir sér
útí túlkanir á texta um leið og hann
snýr honum milli tungumála. „Kapítal-
ískt hagkerfi byggist á framleiðslu til
sölu, vöruframleiðslu", segir hann
(213). Höfundurinn notar ekki orðið
hagkerfi, heldur einungis kerfi. Það er
víðtækara orð en hagkerfi, og ég held
eða vona að þessi orðanotkun hans sé
ekki tilviljun. Ekki talar höfundurinn
um að kerfið „byggist á“ framleiðslu,
hcldur að það tengist framleiðslu, fáist
við hana. Á þessu er marktækur mun-
ur, höfundur hefur víðara sjónarhorn
en þýðandi. Því er þó öfugt farið á
öðrum stað. Höfundur nefnir „vaxandi
eymd fjöldans" (220). Þýðandinn lag-
færir þetta með orðalaginu „versnandi
kjör alþýðu". Gallinn er bara sá að
þetta var ekki hugsun Hubermans.
Eg hrökk dálítið við þegar ég las
orðið „söguskoðun" hvað eftir annað í
íslenska textanum (216—218). Gat það
verið að Leo Huberman hafi legið
svona flatur fyrir pósitívismanum? Að
vísu fetar hann ansi mikið í fótspor
Engels, en ég hélt þó hann væri eitt-
hvað skárri en þeir sovésku. . . Hér sem
víðar varð að leita til frumtextans og
þá kom fölsun í ljós. Orðalag einsog
„conception of history" kom hvergi
fyrir (og að sjálfsögðu ekki sá hroða-
legi historíski materíalismi), heldur var
í mesta lagi talað um það „hvernig þeir
litu á söguna". Yfirleitt var beitt meiri
alhæfingum, einsog heimspeki eða
kerfi.
Tvö dæmi til viðbótar um skáldskap
þýðanda í 18da kafla: „Marxískir
sagnfræðingar" (218) eru einungis
marxistar hjá höfundi. „Rústir" (226)
skjóta alltíeinu upp kollinum, en hvergi
örlar á þeim í frumtextanum.
Hvert skyldi nú vera höfuðritverk
Marx? Þýðandi segir: „Auðmagnið
(Das Kapital) — gagnrýnin athugun á
kapítalískum framleiðsluháttum" (208).
Undirtitillinn kom mér eitthvað
spánskt fyrir sjónir og ég fletti þessu
298