Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 83

steinn sló þar þegar flesta þá strengi,
sem síðan hafa hljómað í ljóðum hans.
Land, þjóð og tunga og örlög þeirra, hatur
á herfjötrum, oki og eyðingu andspænis
fegurð, góðvild og mannlegri reisn,
lofsöngvar um náttúruna og tryggð við
allt, sem arfleifð og uppruni hafa
kennt honum að meta, eru tíðustu yrkis-
efni Þorsteins í ýmsum tilbrigðum.
Gildir þá einu, hvort skynjun hans leit-
ar sér viðfangs hjá hóp eða einstaklingi
og staðnæmist við lítinn blett eða víða
veröld. Þetta má allt sjá í Hrafnamál-
um, og ég er þeirrar skoðunar, að þar
og í Heimhvörfum (1957) og Heiðnu-
vótnum (1962) megi finna flest ágæt-
iskvæði Þorsteins, því að á þessum bók-
um er sameiginlegt svipmót. Um sumt
eru þær þó ólíkar, og nú er auðséð, að
flokkurinn „Myndvarp atómsól", sem
birtist í Heiðnuvötnum, benti fram á
við til næstu bóka.
Með þessu er hvorki sagt, að greind
verði stöðnun á skáldferli Þorsteins,
eftir að Heiðnuvötn sáu dagsins Ijós,
né að einstök ljóð í síðari bókunum hafi
ekki tekizt með ágætum. Þvert á móti
er það staðreynd, að með Limrum
(1965) og Fiðrildadansi (1967) kom höf-
undurinn skemmtilega á óvart, þó að
ekki verði bækurnar afgreiddar með
sanngirni sem ein væri. Það er alkunna,
að spé og leikur hafa löngum átt erfitt
uppdráttar i íslenzkum skáldskap, ekki
sízt í ljóðagerð, en með limrum sínum
og fimmlínum færði Þorsteinn Valdi-
marsson einhliða út landhelgi ljóða
sinna og bætti íslenzkri Ijóðagerð upp
nokkra vöntun. Þó að fyrirmyndin
væri erlend, varð úrvinnslan persónuleg
og sýndi glöggt, að í þessu formi hafði
skáldið fundið farveg, sem því hentaði,
fyrir húmor sinn, hugarfiug og hittna
ádeilu, og það er einmitt vegna þess,
Umsagnir um hcekur
hve gjörólíkar þessar tvær bækut Þor-
steins eru þeim þremur, sem fyrr voru
nefndar, að varla er unnt að nefna þær
í sömu andrá. Þær táknuðu breytingu
og endurnýjun, sem skáld eru stfellt að
sækjast eftir.
I Yrkjum er Þorsteinn byrjaður að
draga þræðina saman aftur. Þó að ljóð-
unum þar svipi meira til fyrri kveð-
skapar hans en limru- og fimmlínu-
kveranna tveggja, fæ ég ekki betur séð
en sums staðar megi enn rekja spor
þeirra í þessum nýju kvæðum, bæði í
stíl og efnismeðferð. En hinn gamli og
nýi stíll Þorsteins eru svo ólíkir og
hæfa svo misjöfnum yrkisefnum, að
efamál er, hvort sambúð þeirra getur
nokkurn tíma lánazt í einu og sama
ljóði. Kvæðin í Yrkjum eru æði sund-
urleit, svo að bókina skortir samfelldan
heildarsvip. En þau eru ort af ýmsum
tilefnum og því býsna fjölbreytt. Höf-
undur hefur skipað þeim í fimm flokka
eftir efni: „Árdegi“, „Minni“, „Friður
og stríð“, Kveðjur“ og „Kvöldmál".
I fyrsta hlutanum eru nokkur geð-
þekk kennda- og náttúruljóð, sem
sverja sig í ætt við margt, sem Þorsteinn
hefur áður gert, en draga sum dám af
þeim glettna leik, sem hann ástundaði
í Limrum og Fiðrildadansi. Af öllum
ljóðum hans eru mér kærust nokkur
smákvæði, sem ég hirði ekki að nefna
að sinni, en við þau bætist nú „Sef-
tjörn”:
Um himin dreymir djúpið rótt
með dún af fífu yfir sér. —
Líö, blcer, þinn veg í víði hljótt
og vek það ekki fyrir mér.
Það sefur. Vagga af sefi er
um sumarbláan draum þess gerð.
Og skýjahnoðri helgar sér
þar heiði, einn á ferð.
285