Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 39

Antonio D. Corveiras
Línudansinn
Jorge Luis Borges á íslandi
I
Það var fyrir mitt tilstilli, að eitt sinn birtist í fylgiriti dagblaðs nokkurs
örstutt smásaga eftir Borges, aðeins tæp síða. Bráðum er nú nær áratugur
liðinn og þá þekkti ég næstum ekkert til þessa argentínska rithöfundar.
Síðar komst ég í kynni við eina af bókum hans og varð heillaður af tærum
stílnum. Hann var þá þegar löngu frægur og verk hans þýdd á flest svo-
kölluð menningartungumál. Fyrir utan stílhreinan og vandaðan prósann
fannst mér aðdáanlegt, hversu lagið honum var að sveipa frásögn sína dular-
gervi þjóðsögunnar og spinna hana úr ýmsum þráðum, og ekki síst að hon-
um varð mikið úr litlum efniviði, því sköpunargáfuna skorti hann hvergi.
Hann er nú talinn meistari hinna „smærri ritsmíða": smásagna, frásagna
og ritgerða. Eg held að hann hafi aldrei tileinkað sér skáldsöguformið né
heldur látið sig dreyma um samningu viðamikilla verka: í þessu kemur
einmitt að miklu leyti styrkur hans fram: hann styðst við góðar gáfur sínar
og næmi og velur þannig það form, sem honum hentar best. Verk Borgesar
eru vafalaust hin vönduðustu. Hins vegar eru þau margræð („margreeðnin
er auðlegð“), sjónarhornin eru fjölmörg. Þekking og ímyndunarafl höfund-
ar laða fram andrúmsloft hinna ólíkustu staða: Egiftalands, Góðviðru*,
Irlands eða Indlands og hann sökkvir sér niður í viðfangsefni guðfræði,
draumspeki eða leynilögreglusagna í ljóðrænum eða epískum anda . . .
Borges getur verið fræðandi án þess að vera þurr eða þyngslalegur: það er
svo fjarri honum að taka sjálfan sig hátíðlega.
Borges hneigðist til íhalds í stjórnmálum („ég hallaði mér að íhalds-
flokknum, það er eins konar efahyggja'), en var nokkuð bjartsýnn á fram-
tíðina, („ég held, að þegar fram líða stundir munnm við ekki þurfa á nein-
um ríkisstjórnum að halda'). Virðist gilda sama um hann og Julien Gracq,
þ. e. hann er ímynd hins „hreina“ rithöfundar, eða um spænska kvikmynda-
* Buenos Aires (þýð.)
245