Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 98

Tímarit Máls og menningar
á enska orðinu business en stundum
reyndar á öðrum orðum enskrar tungu.
Mér finnst þetta einber nesjamennska
hjá þýðandanum, eða eigum við heldur
að segja biss-nesjamennska?
Benda má á ótvíræðar villur: Ekki
þarf að lesa upphaf 4ða kafla vandlega
tilað ljóst sé að þar ræðir ekki um hluta-
bréf heldur verðbréf (43). Á frummál-
inu reynist þarna vera orðið bond eða
„skjalfest loforð um að greiða fé sem
fengið er til láns“, svo að gripið sé til
sjálfsagðs hjálpartækis, orðabókarinnar.
Verðgildi dollars er óvart hækkað 15-
falt þegar skýrt er frá gullinnihaldi
hans (87); enska orðið grain er nefni-
lega ekki gramm heldur sjálfstæð mæli-
eining, svona miklu minni. Merking
snýst við í háðri aðalsetningu sem er
tengd með smáorðinu þá (231); rétt yrði
merkingin ef tengt væri með orðinu
ella.
Huberman skreytir texta sinn sum-
staðar með vísum og kvæðisbrotum.
Hvað gerir þá þýðandi? Hann hefur
þrjár mismunandi aðferðir: tilfærir
enska textann og lætur efnislega þýð-
ingu fylgja (11, 14); þýðir sjálfur í
bundið mál, heldur stirðlega (82—83),
létt og þokkalega (183); sleppir tilvitn-
un alveg og getur ekki um úrfellinguna
(162, 189). Þessi síðasttalda aðferð er
vitanlega ekki til fyrirmyndar. Segja
má að lítiil skaði sé að húsganginum
(162), en kvæði Shelley To the Men of
England er eiginlega alveg ómissandi
(189), enda hefur höfundur (og þýð-
andi) sótt kaflaheitið í kvæðið. Það er
ekki á færi annarra en þjálfaðra ljóða-
þýðenda að ráðast til atlögu við þessa
mögnuðu lýðhvöt Shelley, en hefði
ekki verið ómaksins vert að fá ein-
hvern slíkan til að reyna? En birta
kvæðið á frummálinu ella (Huberman
notar 6 erindi).
Eg hef reyndar rekist á fleiri dæmi
um að þýðandi felli niður setningar eða
setningarhluta án þess að láta þess get-
ið, og er yfirleitt ekki hægt að átta sig
á ástæðunni eftir efninu (33, 95, 210,
212, 216). í lok 19- kafla sleppir þýð-
andi 14 línum sem fjalla um fjármála-
brall væntanlegra tunglfara (249). Höf-
undur er þarna bráðfyndinn og ekki
finnst manni það síður þótt tunglferðir
séu orðnar veruleiki.
Þessi síðasta úrfelling stafar væntan-
lega af viðleitni þýðanda tilað stað- og
tímafæra ritið, en um það eru allmörg
dæmi. Höfundur vitnar til ummæla frá
síðustu öld og segir þau 90 ára gömul.
Þýðandi breytir árafjöldanum í 130 án
þess að ljóst sé, frá hvaða tíma á að
telja (262). Saklaust þykir mér að
nefna Island í staðinn fyrir Bandaríkin
þegar um er að ræða skírskotun til nán-
asta umhverfis, enda hefur þýðandinn
fyrirmyndir að þessu (143). Hitt er aft-
ur óþarft að skjóta Islandi sem hreinni
viðbót inn í upptalningu (73). Leikhús
verður handbolti (155), fólk á víst að
skilja betur að hægt sé að pranga með
svoleiðis aðgöngumiða. Kína er breytt
í Indland þegar nefnd er viðmiðun við
kjör bandarískra verkamanna (212). Er
þetta virðingarvottur við Maó?! Og af
hverju er útvarpið orðið að sjónvarpi
og bíllinn að íbúð þegar talið er upp
hvað verkamenn geti veitt sér (212)?
Sjónvarp var varla til árið 1936 þegar
bókin var rituð. Svona tímafærsla orkar
undarlega á mann. Mætti þá nefna bíl
í stað burðarstóls í þýðingum á bók-
menntum rómverja?
Þýðandi leyfir sér meira en að víkja
við einstökum orðum. I lok 20asta
300