Tímarit Máls og menningar - 01.10.1976, Blaðsíða 9

Starfsskilyrði skólanna
störf, þótt það sé kannske allvel að sér í þeim greinum, sem það á að kenna.
Augunum er þá lokað fyrir uppeldishlutverki kennarastarfsins, sem er því
mikilvægara sem nemendurnir eru yngri. Hér er ekki við kennarana sjálfa
að sakast, heldur samfélagsgerðina, sem rúmar ekki það sjónarmið, að miklu
skuli kosta til að mennta nýja kennara og veita starfandi kennurum aðstöðu
og hvatningu til endurmenntunar.
I þessu erindi hefur verið reynt að varpa ljósi á starfsskilyrði skólanna og
að grafast fyrir um frumorsakir þess, sem miður fer í skólamálum, en það
liggur alls ekki alltaf Ijóst fyrir, hverjar þessar frumorsakir eru. Um nokk-
ur mikilsverð atriði hefur ekki verið fjallað, svo sem sérmál strjálbýlisskóla,
skort á námsbókum á íslenzku og lýðræði í skólunum. Til þess að koma
starfsemi skólanna í eðlilegt horf dugir ekki að hræra í yfirborðinu, heldur
er nauðsynlegt, að ráðizt sé að rótum meinsins. Og þá þarf að koma til gagn-
ger hugarfarsbreyting.
Fyrst og fremst verður að viðurkenna, að skólamál séu í megnum ólestri.
Annars er vonlaust, að gert verði það mikla átak, sem þörf er á.
Samfélagið verður að líta á það sem skyldu sína að sinna þörfum barna
og unglinga ekki síður en fullorðinna. Það húsnæði, sem þeim er ætlað að
starfa í, verður að vera rúmgott og hentugt. Hönnun skólahúsnæðis hefur
lengi verið einskorðuð við hefðbundna bekkjakennslu, en það hlýtur að
hamla gegn allri viðleitni við að taka upp aðra og betri kennsluhætti. Lág-
markskrafa um húsrými skólanna er, að tvísetning hverfi.
Stjórnkerfið verður að láta af handahófskenndum skyndiákvörðunum,
en móta í staðinn langtímastefnu í skólamálum, sem fylgt verði undan-
bragðalaust. Nýjar lagasetningar eru einskis virði, ef lögunum er ekki fram-
fylgt.
Taka verður upp nýja stefnu varðandi íbúðarhúsnæði landsmanna, m. a.
til að létta vinnuþrælkun af almenningi og til að jafna skólaþörf íbúðar-
hverfa. Virðist ákjósanlegast, að opinberir aðilar sjái um að byggja leiguhús-
næði, þar sem húsaleigu verði stillt í hóf. Jafnframt þarf að setja lög til
verndar hagsmunum leigjenda. Með þessu móti ættu menn að geta orðið
frjálsir að því, hvort þeir vilja vera leigjendur eða húseigendur.
Einkum er þó þörf á stórátaki í því að bæta menntun kennara. I því efni
nægir ekki að mennta nýja kennara, heldur verður að skipuleggja almenna
endurmenntun þeirra kennara, sem fyrir eru. Tilraunir til að endurnýja
námsefni og kennsluhætti eru dæmdar til að mistakast, ef menntun kenn-
aranna er vanrækt áfram. (IJtvarpserindi flntt 30. marz 1976.)
215