Tímarit Máls og menningar - 01.12.1981, Side 4

Tímarit Máls og menningar
frá Chíle eða Marquez frá Kólumbíu, Astúrías frá Guatemala, að brasi-
líubúunum ótöldum: Machado de Assís, Veríssímo og Barreto, svo
einhverjir séu nefndir. Ljóðskáldin verða líka útundan. Og hér er ekkert
ágrip af suðuramerískri myndlistarsögu.
Hvers vegna er ég þá að semja jafn ófullkomið yfirlit? Um leið og
þjóðir ná vissum menningarþroska fara þær að hugsa örlítið út fyrir
landsteina sinnar menningareyju. Oftast kynnast smáþjóðir aðeins litlum
brotum af menningu annarra þjóða og öðlast aldrei neina yfirsýn yfir
menningu stórþjóðanna, vegna þess að menningarþroski þeirra eða kröf-
ur lesenda nægja ekki til þess að einhver ráðist í að semja örlítið yfirlit.
Islenskum menningarþroska er þó þannig háttað nú að hann gerir kröfu
um að eignast slíkt yfirlit, með þeim skilyrðum að það sé samið og sett
saman á rúmum mánuði. Og ég hef orðið við bóninni, raðað hugmynd-
um mínum og þýtt í skyndi textana og gripið gæsina glóðvolga áður en
hún yrði frá mér tekin og færð aftur áhugaleysi og deyfð þeirri sem ríkir i
hinum innibyrgða menningarblæ íslenska gæsakofans.
Suðuramerískar bókmenntir
Menning mcejanna
A hverju á að byrja þegar fjallað er um suðuramerískar bókmenntir? Hvar er
upphaf þeirra? Andlegu lífi þjóða er þannig háttað, að menning fólksins hefur
ekkert ákveðið upphaf. Menningin er eins og aldan sem hefst og hnígur, ris í
boða og brotnar og boðinn dreifist í nýja strauma, gárur og öldur. Svipaða sögu
er að segja um bókmenntirnar.
Fyrir daga Kólumbusar voru bókmenntir varla til t eiginlegum skilningi.
Engu að síður voru til sögur og ljóð. Flest var þetta munnlegt og fátt skráð. Þær
bókmenntir sem skráðar voru með myndletri eru enn huldar leynd, vegna þess
að myndletrið hefur aðeins verið ráðið að litlu leyti. Slík eru örlög hinna
eiginlegu bókmennta.
En prestarnir sem komu í fylgd Kólumbusar voru haldnir þeirri áráttu lærðra
manna að vilja skrá og varðveita. Annaðhvort lærðu þeir tungur i'nnfæddra eða
kenndu innfæddum kastiljanska tungu. Prestarnir kenndu innfæddum að
362