Morgunblaðið - 21.03.2000, Side 53

Morgunblaðið - 21.03.2000, Side 53
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR ÞRIÐJUDAGUR 21. MARS 2000 53 ingaskeið sem yílr mannkynið hefur gengið, í fyrstu ógnaröld en síðan vel- megunarskeið í okkar hluta heimsins, að vísu í skugga kjamorkusprengj- unnar. Ingi fæddist sama ár og Þór- bergur sendi frá sér Bréf til Láru. Þar sá meistarinn fyrir sér ...sam- eignarmannfélag, ímynd mannúðar, vitsmuna og réttlætis. Þá er ekki lengur um það barizt, hvort þessi eigi að svelta hrjáður og fyrirÚtinn, en hinn verði dýrlegur af óhóíi og stjóm- leysi á dýrslegum gimdum. - í upp- vextinum kynntist Ingi kröppum kjöram alþýðu manna. Hann var í menntaskóla þegar hildarleikur seinni heimsstyijaldarinnar stóð yfir og á háskólaárum hans var tekist á um kröfur Bandaríkjamanna um her- stöðvar hérlendis og inngöngu í NATO. Um tvítugt skipaði Ingi sér í raðir ungra sósíalista, fyrst í Félag rót- tækra stúdenta og síðar Æskulýðs- fylkinguna, en forseti þennar varð hann tvívegis á árunum 1950-1954. Sá félagsskapur mun ekki í annan tíma hafa látið meira að sér kveða, gaf meðal annars á þessum ámm út tím- aritið Landnemann sem náði tals- verðri útbreiðslu. Ingi var glæsimenni, harðgreindur og hæfileikaríkur og gæddur pers- ónutöfrum sem hvorki fóm fram hjá samherjum né andstæðingum. Marg- ir vina hans áttu von á því að hann yrði brátt í fremstu röð í stjórnmál- um. Ingi var framkvæmdastjóri Sós- íalistaflokksins 1956-1962 og hafði náin tengsl við formann þess flokks, Einar Olgeirsson. Til Alþýðubanda- lagsins var stofnað sem kosninga- bandalags 1956 og var Ingi efstur á framboðslista þess í Vesturlandskjör- dæmi við haustkosningamar 1959 og aftur 1963. Munaði í síðara skiptið að- eins hársbreidd að hann næði kjöri sem landskjörinn þingmaður en sem varamaður tók hann á þessum ámm tvívegis sæti á Alþingi. Þá átti hann í tvö kjörtímabil sæti í borgarstjóm Reykjavíkur, var kjörinn borgarfull- trúi 1950, þá aðeins 25 ára gamall. Deilur innan Alþýðubandalagsins leiddu á sjöunda áratugnum til klofn- ings þessara lausbeisluðu samtaka og stofnunar tveggja stjómmálaflokka, Alþýðubandalagsins og Samtaka ftjálslyndra og vinstri manna. Atökin sem þessu fylgdu urðu ekki til að greiða götu Inga í pólitíkinni. Það dró hins vegar ekki úr liðveislu hans, hvort heldur var við einstaklinga sem áttu undir högg að sækja eða mál- gögn og stjómmálafélög á vinstri kantinum. Honum hætti að vísu til að taka meira að sér en auðvelt var að uppfylla, auk þess sem tímaskynið var aldrei hans sterka hlið. Við félags- málin bættist rekstur eigin lögfræði- skrifstofu sem átti auðvitað að tiyggja viðurværið en mætti ósjaldan afgangi. Ingi skildi 1958 við fyrri konu sína, Asu Guðmundsdóttur, og tók það á hann. Dóttir þeirra er Álf- heiður líffræðingur, nú ritstjóri N áttúrafræðingsins. Þótt Ingi hefði aldrei stjórnmál að aðalstarfi reyndi ekki síður á hann sem fjölhæfan og ósérhlífinn liðs- mann. Þannig hlóðust á hann ótal verkefni ekki síst þegar Alþýðu- bandalagið átti hlut að ríkisstjómum eins og á ámnum 1971-74 og 1978-83. Hann átti sæti í stjóm Iðnlánasjóðs um áratugi, tvívegis sem formaður, og sat einnig í stjóm Iðnþróunar- sjóðs. Öðlaðist hann mikla innsýn í iðnaðarmálefni og beitti sér fyrir bættum starfsskilyrðum þessa vax- andi atvinnuvegar. Árið 1979 fór Ingi fyrir sendinefnd ráðuneyta til ann- arra EFTA-ríkja og til ESB og leiddi sú fór, sem ekki var spáð vel fyrir af embættismönnum, til þess að svo- nefnt aðlögunargjald á innfluttar samkeppnisvörur fékkst samþykkt. Sem iðnaðarráðherra leitaði ég ósjaldan ráða hjá Inga og naut ráðu- neytið krafta hans við úrlausn ýmissa vandasamra verkefna. Frægur varð 1980 þáttur hans í að upplýsa „hækk- un í hafi“ sem snerist um skattamál Alusuisse vegna reksturs dótturfé- lagsins ísals hf. Þeim málarekstri lyktaði með tvöföldun á raforkuverði álversins í Straumsvík. í þessu sam- bandi tók Ingi í nóvember 1980 að sér ferð til Ástralíu, þar sem hann aflaði undirstöðugagna, auk þess sem hann heimsótti sérfræðinga í álheiminum vestanhafs. Á hæfari erindreka varð tæpast kosið og lagðist þar á eitt þekking, reynsla og viðmót. Árið 1981 urðu þáttaskil í lífi Inga þegar hann var skipaður forstjóri Bmnabótafélags Islands. Upp frá því helgaði hann krafta sína trygginga- málum, átti m.a. frumkvæði að stofn- un Vátryggingafélags Islands og var starfandi stjómarformaður þess til 1996. Á þessum vettvangi nýttust kraftar hans, margþætt reynsla og hæfni afar vel. Hann aflaði sér al- menns trausts og virðingar á þessum vettvangi, meðal annars hjá sveitar- stjórnarmönnum sem tengdust Bmnabótafélaginu. Samhliða þessu sinnti Ingi margbrotnum áhugamál- um og stækkandi fjölskyldu. Árið 1966 kvæntist hann Rögnu M. Þor- steins flugfreyju sem lifir mann sinn. Var sambúð þeirra með ágætum og eignuðust þau saman tvö böm, Eyrúnu 1968 og Inga Ragnar 1971. Hjá þeim ólst líka upp Steinunn, dótt- ir Rögnu, auk Álfheiðar sem var elst í hópnum. Fimmta bam Inga, Ragn- heiður, fæddist 1960 og um tíma bjó hún einnig á námsámm sínum á heimilinu á Hagamel 10. Ingi R. Helgason var alla tíð sósíal- isti og varði miklu af kröftum sínum í þágu þess málstaðar. Eins og fleiri batt hann vonir við þjóðfélagstilraun- ina í austurvegi fram eftir öldinni en svo fór að hún snerist í andhverfu sína og hmndi fyrir áratug. Eftir stendur kapítalisminn að heita má óheftur með vaxandi misskiptingu og harðn- andi vistkreppu sem ekki sér fyrir endann á. Margt af því sem lesa má í Bréfi til Lám vekur enn til umhugs- unar þótt heil mannsævi skilji á milli - og ekki sakar húmor meistarans, undir það hefði Ingi áreiðanlega tek- ið. „Grunntónn tilverunnar er mein- laust grín“ - sagði Þórbergur. Ég sá Inga R. síðast með Rögnu sinni í 1. maí-kaffi hjá Vinstri-græn- um í vor sem leið. Brosið var enn kan- kvíst og blik í augum. Hann gladdist með okkur yfir þeim fjölda sem þama var á ferð. Blikið er nú slokknað en minningin um góðan félaga og sam- ferðamann fylgir okkur sem höldum göngunni áfram. Við Kristín sendum Rögnu, syst- kinunum og öllu venslafólki samúðar- kveðjur. Hjörleifur Guttormsson. Sumarið 1989 var unnið að því á vegum Islenskrar málnefndar að undirbúa stofnun sjóðs til styrktar ís- lenskri málrækt. I því skyni var m.a. boðað til fundar með ýmsum forystu- mönnum athafna- og menningarlífs til að kynnast viðbrögðum þeirra og áhuga og þiggja góð ráð, einkum um fjármögnun sjóðsins. Meðal þeirra sem til máls tóku og lýstu afdráttar- lausu fylgi við hugmyndina vom þeir Ingi R. Helgason, Ottó A. Michelsen og Ólafur B. Thors. Þetta varð upphaf að kynnum okk- ar Inga og samstarfi við að koma mál- ræktarsjóði á fót. í framhaldi þessa fundar tók hann að sér að semja fyrstu drög að skipulagsskrá sjóðsins í samræmi við þær óskir og hug- myndir sem mótast höfðu á vettvangi Islenskrar málnefndar. Þetta var dýrmæt liðveisla því að Ingi var van- ur slíku verki og vel til þess fallinn. Síðan fómm við saman yfir þessi drög sem málnefndin hafði einnig til með- ferðai', og fyrir lok ársins var mennta- málaráðherra afhent tillaga nefndar- innar um skipulagsskrá Mál- ræktarsjóðs. Samkvæmt henni skyldi höfuðstóll sjóðsins verða 100 milijónir króna, en enginn vissi á þeirri stundu hvemig gengi að afla þess fjár. Málræktarsjóður var formlega stofnaður 7. mars 1991 þó að höfuð- stóllinn væri þá aðeins um 5,4 milJjón- ir króna. Þetta vom framlög sem ís- lenskri málnefnd höfðu áskotnast í þessu skyni. Það kom í minn hlut að vera stjórnarformaður sjóðsins fyrstu árin meðan hann var að vaxa. í árslok 1993 hafði tekist að reyta saman liðlega 18 miHjónir króna, en sú fjárhæð hrökk skammt, og það var nokkurt áhyggjuefni að geta ekki veitt styrki úr sjóðnum meðan höfuð- stóllinn hafði ekki náð settu marki. Mig dreymdi um að geta notað 50 ára afmæli lýðveldisins 1994 til að koma sjóðnum upp og hafði rætt það við ýmsa málsmetandi menn. Eftir sér- stakt samráð við Ottó Miehelsen, sem ávallt var nærtækur, var afráðið að fá Inga R. og Ólaf B. Thors til skrafs og ráðagerða. Við áttum saman nokkra hádegisfundi, allir fjórir ásamt fram- kvæmdastjóra sjóðsins, Kára Kaaber, snemma árs 1994, og urðu þeir fundir að lokum mjög árangurs- ríkir. Þeir leiddu m.a. til þess að Ingi kom okkur í samband við Gunnar Stein Pálsson sem síðar beitti sér fyr- ir því að Mjólkursam-salan í Reykja- vík fór að styrkja íslenska máfrækt. Enn fremur var þá um vorið efnt til kynningar á málefninu í fjölmiðlum, en undirbúningur hennar og það um- tal sem fylgdi stuðlaði svo að því, sem að lokum réð úrslitum, að á hátíðar- fundi Alþingis á Þingvöllum 17. júní 1994 var samþykkt þingsályktun um stofnun Lýðveldissjóðs sem átti m.a. að styrkja íslenska málrækt. Það varð svo eitt af hlutverkum hans að koma Málræktarsjóði endanlega í höfn. Ingi R. Helgason var kunnur af stuðningi við mörg góð málefni. Hlut- ur hans í stofnun og vexti Málræktar- sjóðs má ekki gleymast, en hann er eflaust færri mönnum kunnur en ým- islegt annað sem Ingi lét til sín taka. Því vildi ég með þessum orðum minna á þennan þátt í störfum hans og þakka um leið fyrir sköralegan at- beina og einkar notaleg samskipti. Það var engin hálívelgja í liðveislu hans. Stuttum en góðum kynnum okkar lauk með samfundum af allt öðmm toga. Það vildi svo til að við Ingi voram tengdir Svavari Guðnasyni listmálara hvor á sinn hátt. Vorið 1997 áttum við samleið ásamt eiginkonum og vinum austur á Höfn í Hornafirði, þegar minnst var 100 ára afmælis kaupstað- arins þar. Við það tækifæri var efnt til merkilegrar sýningar á verkum Svav- ars á þessum bemsku-slóðum hans. Samferðarfólkið minnist nú Inga með sérstöku þakklæti, og við hjónin sendum Rögnu og fjölskyldu þeirra samúðarkveðjur. Baldur Jónsson. Þegar ég frétti fyrir skömmu að vinur minn, Ingi R. Helgason, væri sjúkur, sagði ég við Eddu, konu mína, að ég hygðist líta til hans. Ég á afar góðar minningar frá kynnum okkar Inga R. Helgasonar. Ingi R. var einn sá viðræðubesti maður sem ég hef kynnst. Við Ingi kynntumst vel í stóriðju- nefnd á áttunda áratugnum. Ég hafði að vísu heyrt af Inga fyrr og ekki síst að hann væri róttækur kommúnisti. Svo reyndist alls ekki vera. Ingi var að vísu vinstrisinnaður en fyrst og fremst einlægur stuðningsmaður jafnræðis ogvelferðar. Það var mikils virði að hafa Inga með í viðræðum við hin ýmsu erlendu stóriðjufyrirtæki. Hann var fljótur að gera sér grein fyrir mikilvægustu at- riðum hvers máls en jafnframt tals- maður mátulegra og nauðsynlegra efasemda. Islensku sjálfræði vildi hann ekki fóma. Hann lagði áherslu á að skoða sérhvem samning vandlega einnig frá þeirri hlið. Fann ég fljót- lega að lítið bar á milli okkar í þeim efnum. Við urðum strax góðir vinir og hélst sú vinátta alla tíð þótt fundir okkar yrðu færri síðari árin. Þau vom mörg kvöldin sem við Ingi sátum saman eftir fund, ýmist vestan hafs eða austan, og ræddum um málefni lands og þjóðar. Ingi var ákaflega vel að sér um menn og mál efni og hafði ákveðnar skoðanir. Þær var hann þó alltaf tilbúinn að ræða. Því fór fjarri að við væmm ætíð sam- mála, en skoðanir Inga vora á rökum reistar, umræðumar málefnalegar og þessi kvöld mér mjög minnisstæð. Við Edda minnumst með ánægju þeirra skipta sem Ingi leit við hjá okkur að Kletti í Borgarfirði ásamt konu sinni, Rögnu Þorsteins. Þá gafst tækifæri til að endumýja kynnin og ræða það sem efst var á baugi. Eins og fyrr var ekki komið að tómum kof- unum hjá Inga R. Því miður náði ég ekki að líta inn hjá Inga. Því verða þessi fátæklegu orð að nægja til að þakka Inga R. Helgasyni okkar kynni, sem ég met mikils. Við sendum eiginkonu Inga, Rögnu Þorsteins, börnum og fjölskyldum innilegustu samúðarkveðju. Steingrímur Hermannsson. Inga R. Helgasyni kynntist ég fyrst þannig og í gegn um aðra að hann var maðurinn sem leitað var til, þegar mikið lá við. Þegar fá þurfti óyggjandi niðurstöðu í vandasöm lög- formleg álitamál eða ganga þannig frá mikilsverðum hlutum að engir hnútar gætu þar upp raknað var gott að eiga hann að. Þá var gjarnan við- kvæðið; eigum við ekki að fá Inga til að líta á þetta? Sérstaklega var hann reyndur og fróður um allt sem laut að kosningum, kosningalögum og einnig hlutum eins og fundarsköpum, fundastjóm og öðm þvíumlíku. Reyndar skipti ekki öllu máli virt- ist mér hver viðfangsefnin vom sem fyrir Inga R. Helgason vora lögð. Hann hafði þá hæfileika að vera af- burða fljótur að átta sig á aðstæðum og greina þau aðalatriði sem máli skipti hveiju sinni. Þegar við bættist að hann kom vafningalaust að hlutun- um og orðaði meiningu sína eða lýsti niðurstöðu sinni skýrt og skorinort var ekki að sökum að spyrja. Fáa menn var betra að spyrja ráða og þau reyndust haldgóð, fengist hann til að gefa slík á annað borð sem ekki var sjálfgefið. Þegar ég hóf bein afskipti af stjóm- málum hafði Ingi að mestu lokið sín- um og snúið sér að þeim málum sem hann helgaði starfskrafta sína síðari hluta ævinnar, þ.e.a.s. tryggingamál- um. Hann var þó nálægur og til hans leitað eins og áður sagði þegar mikið lá við. Róttækum skoðunum sínum í þjóðmálum var hann trúr, það best ég veit, þar til yfir lauk. Heiðarleiki hans og mannkostir áunnu honum virðingu og vináttu samstarfsmanna og jafnt pólitískra samherja sem andstæð- inga. Mér er minnisstætt það breiða þversnið þjóðfélagsins sem gaf að líta þegar hann hélt uppá stórafmæli sitt fyrir nokkmm áram. Fyrir utan okkur sem minnumst Inga sem samheija úr stjómmálabar- áttunni og fyrir framlag hans á því sviði, munu þau spor sem hann mark- aði með starfi sínu að tryggingamál- um halda nafni hans lengi á lofti. Branabótafélagi Islands stýrði hann um langt árabil af skömngsskap, en sigldi því svo loks í heila höfn með sameiningu þess og Samvinnutrygg- inga í Vátryggingafélagi Islands. I þeirri sameiningu var hlutur hans stór og ég hef ástæðu til að ætla, enn- þá meiri bak við tjöldin en almennt er vitað. Rétt eins og Ingi R. Helgason var jafnan skammt undan ef sá flokkur sem næst stóð hans hugsjónum þurfti á að halda þá stóð hann vaktina yfir afkvæmi sínu í tryggingaheiminum og sérstaklega Bmnabótafélaginu þar á bakvið, meðan fjörið entist. Af því tilefni leitaði hann stundum til mín síðustu árin. Ég minnist þess glöggt að hann hringdi eitt sinn og sagðist þurfa að hitta mig. Hann þyrfti rúman hálftíma til að setja mig inn í hluti sem væra að gerast í trygg- ingamálum og fjármálaheiminum og afhenda þar um nokkur gögn. Ingi kom, hélt hálftíma snarpan fyrirlest- ur um aðalatriði málsins og afhenti mér síðan möppu með efnisyfirliti og fylgigögnum, sem hann hafði númer- að mér til hægðarauka. Nú verða slík- ar heimsóknir ekki fleiri. Ég kveð Inga R. Helgason með virðingu og þökk og votta fjölskyldu hans samúð mína. Steingrímur J. Sigfússon. Þegar Ingi R. Helgason haslaði sér völl í vátryggingastarfsemi og varð forstjóri Bmnabótafélags Islands ár- ið 1981, var hann vátryggingamönn- um ekki með öllu ókunnur. Ingi hafði þá stundað lögmennsku í yfir aldar- fjórðung. í því starfi hafði hann komið fram fyrir hönd tjónþola gagnvart vátryggingafélögunum við uppgjör slysabóta. Af þeim samskiptum höfðu vátryggingamenn þegar fundið fyrii- þrennu í fari Inga, en það var jafnað- argeð hans, ákveðni og sanngimi. Hann gætti hagsmuna skjólstæðinga sinna af festu, en var þó ætíð yfir- vegaður og réttsýnn. Þessum eðlis- kostum Inga fengu menn svo að kynnast enn frekar, þegar hann fór að láta að sér kveða á sviði íslenskrar vátryggingastarfsemi. Þar reyndist Ingi málafylgjumaður. Að tala fyrir málum og þoka þeim áfram stundaði Ingi nánast sem listgrein. Mun hann snemma hafa tileinkað sér þetta í því stjómmála- og þjóðmálastarfi, sem hann af ástríðu hafði löngum teldð þátt í. Ingi hafði ekki starfað hjá Bmna- bótafélaginu nema í rúmlega hálft ár er hann var fyrst kjörinn í stjóm Sambands íslenskra tryggingafélaga (S.Í.T.), og formennsku gegndi hann þar tvisvar. Lét Ingi sig þar að vonum mjög varða lög og reglur, sem beint og óbeint tengjast vátryggingum, og raunar vom starfsskilyrði íslenskrar vátryggingastarfsemi almennt hon- um afar hugleikin. Ingi sökkti sér ofan í sögu Brana- bótafélagsins og upphaf vátrygginga hér á landi, ekki síst bmnatrygginga. Varð hann hafsjór fróðleiks um það efni. Féllst hann á að taka að sér nokkra kennslu við Tryggingaskóla S.Í.T. á því sviði. Fórst honum það sérlega vel úr hendi. Höfðu nemend- ur orð á hversu skemmtilegar og fróðlegar kennslustundimar hefðu verið hjá Inga. Vafalaust hefði Ingi orðið mikill fræðari, hefði hann lagt það fyrir sig. Þótt Ingi hafi þannig horft til fyrri tíma og sögunnar, var honum líka gjamt að líta til framtíðar. Undir lok níunda áratugarins hófst þróun í ís- lenskri vátryggingastarfsemi, sem • - hefur staðið fram undir þetta. Stjóm- endur vátryggingafélaganna hófu með stórfelldari og skipulegri hætti en áður að hagræða, og leita leiða til að lækka rekstrarkostnað. Liður í þeirri viðleitni var að sameina félög og skapa á þann veg sterkari og sam: keppnishæfari vátryggingafélög. í þessum efnum fremur en öðram sat Ingi ekki aðgerðarlaus, heldur tók virkan þátt í því að sameina krafta Samvinnutrygginga g.t. og Bmna- bótafélagsins með stofnun Vátrygg- ingafélags íslands hf. árið 1989. Þar varð Ingi starfandi stjómarformaður, þar til hann lét af störfum fyrir aldurs sakir. Við sem að þessum línum stöndum áttum þess nokkmm sinnum kost að sækja fundi og ráðstefnur erlendis með Inga. Við slík tækifæri var hann jafnan í essinu sínu. Menn tóku eftir honum, enda maðurinn stór og stæði- legur. Það hefur löngum verið sagt að margur íslendingurinn hafi nokkra minnimáttarkennd í samskiptum við fulltrúa milljónaþjóðanna. tyki jafn- vel eðlilegt að fulltrúum hinna stærri sé hossað hærra og fái meiri tfrna fyr- ir málefni sín en fulltrúar dvergríkis- ins íslands. Slíkur hugsunarháttur var fjarri Inga. Hann kom frá merki- legu landi, þar sem bjó enn merki- legri þjóð. Málefni sem vörðuðu að- stæður á íslandi skyldu fá jafnmikla umfjöllun og hugðarefni hinna stóm. Stór-íslendingurinn Ingi R. Helga- son sá til þess. Fyrir Inga var tilveran pólitík í víð- asta skilningi þess orðs. Þeir sem ekki deildu skoðunum með honum, þurftu þó engu að kvíða. Hann rök- ræddi mál, en virti gagnstæðar skoð- anir annarra. Hann naut þess að um- gangast fólk, allt litrófið, jafnt háa sem lága. Með Inga er genginn mað- ur, sem lifði athyglisverða tíma og setti mark sitt á þá. Það fór ekki fram hjá nokkram manni, hversu miklir dáleikar og - gagnkvæm virðing ríktu milli þeirra hjóna, Inga og Rögnu Þorsteins. Við og aðrir vátryggingamenn vottum henni og fjölskyldunni allri innilega samúð á sorgarstund. Samband íslenskra tryggingafé- laga, ^ Einar Sveinsson formaður og Sigmar Ármannsson, framkvæmdcistjóri. Krabbameinsfélag íslands er áhugamannafélag sem verður 50 ára á næsta ári. Það var stofnað af fram- t sýnu og metnaðarfullu hugsjónafólki sem sá að mörg verk biðu fúsra handa í baráttu við krabbamein. Allar götur síðan hafa fjölmargir einstaklingar lagt félaginu og verkefnum þess lið og em aðildarfélögin nú tæplega 30 en þar af em fimm stuðningshópar Sjá næstu síðu

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.