Morgunblaðið - 28.10.2000, Page 69
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Launastefna félaganna í
ASI er vörn launafólksins
LAUNAFÓLK á al-
mennum vinnumarkaði
hefur mátt sitja undir
skömmum undanfama
daga. Af ummælum for-
ystumanna ýmissa
samtaka opinberra
starfsmanna má helst
ráða að það sé launafólk
innan ASÍ og stéttarfé-
lög þess sem beri
ábyrgð á því hvemig
þessum félögum okkar
gengur við gerð eigin
kjarasamninga. Sumir
hafa jafnvel gengið svo
langt að segja að þeim
komi sú launastefna
sem mörkuð var af launafólki á al-
menna vinnumarkaðnum ekkert við,
af því þeir hafi ekki verið hafðir með í
ráðum. Hér er á ferðinni ákveðinn
misskilningm- sem rétt er að leiðrétta
því hann getur verið skaðlegur fyrir
hagsmuni ahs launafólks og samtök
þess.
Markmið samninga
ASI-félaganna
Félög og sambönd innan ASÍ fóm
fram í síðustu kjarasamningum hvert
fyrir sig en engu að síður voru ákveð-
in grundvaliaratriði sameiginleg. Þau
snem ekki hvað síst að þeim áhersl-
um sem ASI-félögin höfðu varðandi
launahækkanir. Allir gerðu sér Ijósa
grein fyrir því að verið var að ganga
til samninga á þenslutímum og að
efnahagsástandið var að nálgast suð-
umark. Ljóst var að svigrúm til mik-
illa hækkana var ekki fyrir hendi og
því ef til vill mikilvægast af öllu að
treysta grundvöllinn undir kaup-
mætti launafólks og helst að reyna að
bæta í án þess þó að ógna stöðugleik-
anum.
Til að tryggja enn frekar þetta
markmið var það sett inn sem ein af
forsendum samninganna að verð-
bólga fari minnkandi enda myndi
verðbólguholskefla valda gn'ðarlegri
kjararýmun alls launafólks. Með
þessu vora félög og sambönd innan
ASI ekki aðeins að semja um hag eig-
in félagsmanna heldur alls launafólks
í landinu.
Sátt um forgang lægstu launa
Mjög víðtæk sátt náðist um það
milli félaga innan ASÍ að í öllum
samningum skyldi það svigrúm sem
til staðar væri til launahækkana fyrst
og fremst notað til þess að hækka
lægstu launataxtana sérstaklega. ít-
arleg viðhorfskönnun, sem ASI hafði
látið gera í aðdraganda kjarasamn-
inganna, sýndi líka að þessi áhersla
naut mikils stuðnings meðal lands-
manna eða nærri níu af hverjum tíu.
Þótt stuðningurinn við þetta sjónar-
mið jafnaðar væri heldur minna með-
al félagsmanna annarra sambanda
launafólks en ASÍ var hann engu að
síður afgerandi eða 80%.
Það er svo einmitt þetta sjónarmið
jafnaðar sem varð kjaminn í þeirri
launastefnu sem félög og sambönd
innan ASÍ bám fram í síðustu kjara-
samningum. Þetta er sú launastefna
sem launafólk á almennum vinnu-
markaði og félög þess,
má sæta sérstökum
ákúmm fyrir. Þetta er
sú launastefna sem for-
ystumenn úr systur-
samtökum okkar sam-
einuðust um að
fordæma á nýafstaðinni
setningarhátíð BSRB
þings.
Opinberir
„bundnir“?
Svo virðist sem for-
ystusveit opinberra
starfsmanna mislíki
svör viðsemjenda sinna
og láti gremjuna bitna á
almennu launafólki. Þeir hafa jafnvel
sagt að félög og sambönd innan ASI
séu að reyna að „binda“ sig við launa-
stefnu sem þeir hafi hvergi komið
nærri. Því er til að svara að þessir for-
ystumenn em vitaskuld ekki bundn-
ari þeirri launastefnu að hækkun
lægstu launa skuli njóta forgangs, en
samviska þeirra og lífssýn býður
þeim.
Það er mjög mikilvægt að allir geri
sér grein fyrir gmndvelli þeirra
tryggingarákvæða sem era í samn-
ingum flests launafólks á almennum
vinnumarkaði. Þeir sem til þekkja
vita að félög og sambönd innan ASÍ
em að gera kjarasamninga við fram-
leiðslugreinamar í landinu, útflutn-
ingsatvinnuvegina og samkeppnis-
greinarnar. Gengi atvinnuveganna í
landinu markar það svigrúm sem er
til staðar í efnahagslífinu, jafnt til
launahækkana sem annarra þátta.
Við gerð kjarasamninga launafólks á
almennum vinnumarkaði var leitast
við að meta það svigrúm sem þá var
til launahækkana og skipta því svo
þannig að þeir sem minnst hefðu fyrir
bæra mest úr býtum.
A gmndvelli biturrar reynslu frá
næstsíðustu kjarasamningum, þar
sem tekjulægstu hóparnir máttu
horfa á aðra taka mun meiri launa-
hækkanir en þeir fengu án þess að fá
að gert, var þess einnig krafist að
tryggingarákvæði gagnvart launa-
hækkunum annarra hópa yrði hluti af
samningunum. Tilgangurinn með því
var auðvitað ekki að binda neinn held-
ur fyrst og fremst að tryggja eigin fé-
lagsmenn gagnvart atvinnurekend-
um og launaþróun annarra.
Tryggingarákvæðið þýðir einfald-
lega að hafi matið á greiðslugetu at-
vinnuveganna verið rangt og að
svigrúmið til launahækkana reynist
vera mun meira en gert var ráð fyrir í
kjarasamningunum þá gerist annað
af tvennu: Launafólkið fær eðlilega
leiðréttingu eða að samningamir
verða uppsegjanlegir.
Er svigrúmið meira
en samið var um?
Komi í ]jós að svigrúm efnahags-
lífsins til launahækkana reynist um-
talsvert meira en gert var ráð fyrir í
samningum almenns launafólks er
eðlilegt að það fólk sem hefur lagt
gmndvöllinn að stöðugleika undan-
farinna ára fái leiðréttingu í samræmi
við það. Ég trúi vart öðm en tals-
Kjaramál
Tryggingarálwge ðið
þýðir einfaldlega, segir
Ari Skúlason, að launa-
fólkið fær eðlilega leið-
réttingu eða að samn-
ingarnir verða
uppsegjanlegir.
menn samtaka opinberra starfs-
manna séu sammála því. Og varla
mæla þeir á móti því að mat stjóm-
valda á þessu svigrúmi efnahagskerf-
isins mun birtast með hvað áþreifan-
legustum hætti í þeim samningum
sem framundan em þar sem ríkis-
stjórn og sveitarfélög em annar
samningsaðila.
Ég reikna hinsvegar ekki með því
að talsmenn samtaka opinberra
starfsmanna telji sína kjarasamninga
með einhverjum hætti haftia yfir mat
á því svigrúmi sem efnahagslífið býð-
ur upp á hverju sinni. í samningum
þeirra, rétt eins og kjarasamningum
á almennum vinnumarkaði, kann
vissulega að vera talsvert svigrúm til
hagræðingar og framleiðniaukningar
en beinar launakostnaðarhækkanir
umfram almennt svigrúm verða auð-
vitað alltaf greiddar sameiginlega af
öllum landsmönnum, hvort sem það
verður með þjónustuskerðingu á öðr-
um sviðum, skattahækkunum eða
þjónustugjöldum.
Samráð stundum og um sumt
Tryggingarákvæðið í samningum
launafólks á almennum vinnumarkaði
er fullkomlega eðlileg trygging fyrir
fólkið sem fær laun samkvæmt þeim
samningum. Það er því vandséð
hvemig hægt er að agnúast út í þessi
ákvæði. En yfirlýsingum um þörf á
auknu samráði ber auðvitað að fagna
og sú samráðsskylda sem menn hafa
rætt svo fjálglega um á undanfömum
ámm á vitaskuld að ná yfir víðtækara
svið. Þar á til dæmis ekki að undan-
skilja réttindi launafólks á vinnu-
markaði, en við höfum lengi búið við
tvískiptan vinnumarkað þar sem hluti
launafólks nýtur allt annarra og
rýmri réttinda en aðrir. Oft er um að
ræða fólk sem vinnur hlið við hlið,
sambærileg störf hjá sama atvinnu-
rekanda. Það er löngu tímabært að
samræma réttindi fólks á vinnumark-
aði og þá vinnu verðum við að hefja.
Við voram nýlega að fá fregnir af
samningum um réttindamál launa-
fólks innan raða samtaka opinberra
starfsmanna. Þrátt fyrir að þama sé
augljóslega verið að setja fordæmi
sem mun hafa áhrif á allan
vinnumarkaðinn virðist sem einhverj-
um hafi láðst að hafa um það samráð
við félög og sambönd launafólks á al-
mennum vinnumarkaði. Umræða síð-
ustu daga gefur hins vegar tilefni til
að ætla að úr því verði bætt fljótlega.
Höfundur er framkvæmdastjóri ASÍ.
Ari Skúlason
Jólakortasala
MS-félags ís-
lands hafin
JÓLAKORT MS-félags íslands em
komin út og er það að þessu sinni
helgimynd sem prýðir kortin. Mynd-
in er gerð af listakonunni Guðfinnu
Onnu Hjálmai-sdóttur. Einnig er
bryddað upp á þeirri nýbreytni á 1000
ára afmæli kristnitöku að gefa út jóla-
merki.
„Sala jólakorta hefur verið mjög
stór hluti af tekjuöflun félagsins. Að
þessu sinni rennur ágóðinn í að koma
upp íbúð fyrir fólk af landsbyggðinni
sem þarf á læknisaðstoð, rannsókn-
um og hvíld að halda. Aðstaðan gæti
einnig nýst sem hvíldaraðstaða fyrir
fólk af höfuðborgarsvæðinu.
Eins og margir muna eftir hjólaði
Sigurður Tryggvi Tryggvason frá
Akureyri til Reykjavíkur og safnaði
áheitum í þessu skyni sl. sumar.
Tókst söfnunin vel og er það von okk-
ar að svo verði áfram. Félagið þakkar
þeim fjölmörgu sem stóðu við bakið á
okkur í þeirri söfnun. Við vonum að
fólk taki okkur vel og styrki okkur um
leið og send er falleg jólakveðja,“ seg-
ir í fréttatilkynningu frá MS-félaginu.
Verð á jólakortum 5. stk. saman í
pakka 500 kr., jólamerki 12 stk. sam-
an 250 kr. Hægt er að koma á skrif-
stofu félagsins á Sléttuvegi 5 og
kaupa kort eða merki. Einnig em
kortin til sölu í Galleríi Reykjavíkur á
Skólavörðustíg.