Skírnir - 01.12.1905, Page 58

346
Einar Benediktsson.
Grúfir yfir öllum öndum
aldakreddu molnað kerfi.
Alt eru þetta myndir úr marmlífinu. Þegar síðasta bylt-
ingin yarð, þegar hraunið rann og storknaði, þá tók það
á sig þessar kynlegu myndir. Og skáldið spyr, hyort
.annar eldsær muni rísa og jafna alt saman eða hvort
hraunið eigi smátt og smátt að gróa upp,
síðan ófædd æska ganga
út til leiks um gróna dranga,
hlæjandi með opnum augum
yfir blindra manna haugum?
En hann fær ekki svar:
Alög hylja, fella í fjötra,
fáleit grös í holum nötra.
Andi haustsins hraunið næðir.
Hundrað raddir þögnin klæðir.
Frumhugsun kvæðisins virðist þá vera þessi: Eins
■og hraunið með öllum þess kynjamyndum er orðið til við
umbrot náttúruaflanna, þannig er menningin með öllum
hennar kynstrum storknaður straumur, sem öfl ástriðanna
hafa leitt yfir löndin. Mun nú nýr »eldsær« mynda nýtt
hraun ofan á þetta, eða á það að gróa upp? Þarf nýja
byltingu til þess að framieiða nýjar og æðri myndir menn-
ingarinnar, eða munu gróðrarmögn mannlífsins einfær
um það?
Þessi hugmynd er stórgáfuleg og frumleg, en auðsætt
•er að alsanna mynd af uppruna, vexti og viðgangi menn-
ingarinnar gefur hún ekki. Það er t. d. meiri munur á
þeim náttúruöflum, sem mynda hraun, og hinum, sem
græða upp hraunið, heldur en á þeim öflum mannlífsins,
■er valda snöggum byltingum menningarinnar, og hinum,
sem breyta henni smámsaman.
Ekki verður því neitað, að kvæði þetta er ógreiðfært
yflrferðar við fyrsta lestur, en hraun eru líka ógreiðfær
yflrferðar og eiga að vera það — liggur mér við að segja.