Skírnir - 01.12.1905, Blaðsíða 42

330
Williara James.
blindbylur frumagnanna og persónuleikinn sem bólur í
brimsogi tilyerunnar, örlög þeirra skifta engu og þær
valda engum verkunum. Guð forfeðra vorra varð við
persónulegum þörfum manna, hann skifti við hvern ein-
stakling í smákaupum; guð vísindanna verzlar aðeins við
heiminn í heild sinni; hann er stórsali.
En þessi skoðun vísindanna virðist James gnmnsæ,
því þegar vér skoðum hlutina frá sjónarmiði almennra
laga náttúrunnar, þá höfum vér fyrir oss tákn hlutanna
fremur en sjálfa þá, eins og þeir eru í raun og veru, en
jafnskjótt og vér tökum hvern einstakan og persónulegan
hlut út af fvrir sig, þá höfum vér fyrir oss veruleika í
-orðsins fylsta skilningi, og þegar alt kemur til alls, þá er
það 3em fram fer í sálum vorum sá veruleikinn, sem
fyrir oss hefur aðalgildið; þar finst oss sem hreyfistraumar
heimsins renni.
I trúnni er persónuleikinn og örlög hans aðalatriðið,
-og í öllum trúarbrögðum kemur það fram, að einhverju sé
ábótavant í eðli mannsins og að ekki verði ráðin bót á
því, nema með aðstoð æðri kraftar. Það er eins og
mannssálin sé tvískift; á aðra hlið séu ófullkomleikarnir,
en á liina hliðina hæfileikinn til að losna við þá, eins
konar betri helft sálarinnar, sem jafnframt standi i sam-
bandi við œðra afl sömu tegundar og geti fengið styrk
þaðan. A siðari árum hafa menn æ meir og meir snúist
að því að rannsaka hina svo nefndu undirvitund manns-
ins, og Jarnes telur sanni næst, að betri helft mannsins sé
fyrst og fremst undirvitundin. Þar sem meðvitund vorri
sleppir, tekur undirvitundin við, og um hana verða hin
æðri öfl tilverunnar að streyma, til þess að komast inn i
meðvitund vora. Þar eru landamærin, þar sem mætist
hin skynjanlegi og skiljanlegi heimur annars vegar og
dularheimurinn eða hinn yfir náttúrlegi heimur hins vegar.
Úr honum eru margar hugsjónir vorar runnar, og vér
heyrum honum því til í enn dýpra skilningi en sýnilega
heiminum. Hinn ósýnilegi heimur er verulegur, því hann
hefurverkanir í sýnilega heiminum, fyrir áhrif þaðan verðum