Skírnir - 01.08.1906, Page 23

Skirnir.
Horfur kirkju og kristindóms hér á landi.
215
konungstraust mikið og kom þá smámsaman upp bæði
f 1 o k k u r sá, sem við hann er kendur, og s k ó 1 a r hans.
Að öðru leyti var guðfræði Gr. bæði nokkuð einræn og
i'orneskjukend, en ekki skorti skáldlega og undir eins
spámannlega andagift, því maðurinn var hin mesta ham-
hlevpa og skörungur, rammnorrænn og rammdanskur í senn,
allra manna lærðastur og þó brennandi kristindómsmaður.
En ekki urðu bækur hans, nema s á 1 m a r hans og kvæði,
þjóðlegar að sama skapi; olli því mest mál hans og stíll.
Hann varð níræður og kendi og ritaði til dauðadags.
Hefir Danmörk aldrei framleitt stórfeldara mikilmenni eða
sjálfstæðara síðan á miðöldum. Þeim Mynster og Gr.
samdi illa og fór hann lengi mjög einfara. Því síður þýddist
Gr. heimspekinginn S. Kierkegaard, sem um miðja öldina
gerði mikla hreyflng meðal lærðra manna á Norðurlönd-
um. Hann var og undarlega frumlegur, einkum í trúar-
fræðum. Er frá honum orðtakið: »Trúin byggist á fjar-
stæðu« (Troen er i Kraft af det Absurde). í kolum Kierke-
gaards hefir þó enn lifað til þessa í Danmörku. Hin
mesta trúarhreyfing þar í landi á öldinni var hið alkunna
danska heimatrúboð. Það hófst skömmu eftir síðari
ófriðinn 1863, og fór á fáum árum um alt land eins og
logi yfir akur. Þá var þjóðin í sárum og þráði hvíld og
hugsvölun; þvi ofan á tjón ófriðarins bættist tvent: hinar
pólitísku innanlands óeirðir, og hin trúarlausa realista-
stefna. Þó segir Höffding prófessor, að kenning heima-
trúboðanna sé einmitt r e a 1 i s t a-stefna guðfræðinnar;
meinar hann, að þeir skeyti hvorki um listir, heimspeki
né vísindi þeirra Martensens né þjóðsöngva Grundtvígs,
heldur taki guðfræði 17. aldar óbætta á stefnuskrá sína.
Að öðru leyti þykjast trúboðar fylgja kirkju landsins og
hennar játningarritum. Helzti foringi flokksins var prest-
urinn Vilhelm Beck, og undir hans öfiugu forustu magn-
aðist trúboð þetta svo undrum gegndi, en bæna- og funda-
hús, samkomur, blöð og bækur fyltu landið horna á milli.
öðrum út í frá, einkum fríhyggjandi mönnum, þykir sá
uppgangur lítt eðlilegur eða skiljanlegur. En aðgætandi