Skírnir - 01.08.1906, Page 24

216
Horfur kirkju og kristindóms hcr á landi.
Skirnir,
ei', að hreyfingin hófst n e ð a n frá, en ekki ofan, frá
ólærðum mönnum, en ekki lærðum, og hún kom eins og
kölluð, heit og einföld, því hún byrjaði á barnalærdómi
fólksins; og þótt margir væru svæsnir og fyrirdæmdu alla,
sem ekki vildu þeim sinna, einkum ef hinir mentuðu áttu
i hlut, þá lét alþýðan sér lynda, er hinir voru nefndir
»heiðnir«, en þeir sjálfir »heilagir«. Mjög skiftust prest-
arnir í sveitir, með eða móti stefnunni, en eins og áður
er sagt, áttu þeir ekki hægt um vik, þar sem trúboðs-
íólkið játaði kenningum kirkjunnar og taldi sig hennar
börn. Hræsnuðu — og hræsna enn — ekki fáir. Því í
öllum löndum Prótestanta halda menn afarfast í játning-
arrit sín, enda hvílir á þeim mjög mikið af valdi kirkn-
anna og fyrirkomulagi. En hjá fjölda-mörgum eru trúar-
lærdómarnir sjálfir, einnig af prestunum, skoðaðir og jafn-
vel skýrðir og kendir á mjög annan og mildari hátt en
á fyrri tíðum. »Trúarlærdóma«, segir hinn ágæti franski
kennimaður A. Sabatier, »má engan söfnuð vanta,
en breytast þurfa þeir með tíma og framþróun, og nýtt
vín þarf að láta á liina fornu belgi; sé það ekki gjört í
tíma, verður að lokuin skurnin eða skelin eintóm eftir.
En ekki má liið nýja vín sprengja hina fornu belgi fyr
en nýir belgir eru búnir því nýja víni til viðtöku«. Þetta
bendir bæði á nauðsyn nokkurrar ihaldssemi, og eins er
hér viðvörun stíluð til afturhaldsmannanna. Isú þykir
sem þessi trúboðsumbrot séu heldur farin að sefast og
jafna sig. Af leikmönnum er mælt, að flestir fylli flokk-
inn úr lægstu og æðstu stéttum landsins; meina menn
að í þeim stéttum sé minst til af dómgreind og eigin
hyggju. Og mun satt vera. Nú sem stendur situr kirkju-
laganefnd mikil að störfum í Danmörku, samkvæmt fyrir-
heiti hinnar dönsku stjórnarskrár. Ekki þvkir meirililuti
þeirrar nefndar þó framfaravænlegur. A síðari árum hefir
dálítill flokkur manna í Höfn með Únítaraskoðunum hald-
ið saman og safnað ekki svo fáum félögum. Helzti for-
ingi þessa »fríkirkjufélags« er hinn gáfaði prestur U f f e
Birkedal. Þeir halda blaði úti, sem nefnist »Ljós yfir