Skírnir - 01.08.1906, Síða 67

Skírnir.
Hólar i Hjaltadal og Hólabiskupsdæmi.
259
skipanir um kirkjuleg málefni. Aðalmáltíðin var síðdegis,
þá var drykkur á borðum, og drukku menn »ómælt«,
einkum á hátíðum eins og áður er ávikið. Þeir biskup-
arnir, sem voru vandlætingsamir, vildu þó hefta drykkju-
skap á staðnum og drukku sjálfir aldrei svo mikið vín,
að á þeim bæri. En vín þótti mjög nauðsynlegt og þótti
skortur á höfðingsskap ef vantaði. Biskupinn hafði því
vínkjallara og skipaði trúnaðarmann sinn yfir hann. Dag-
leg störf vinnulýðsins hafa auðvitað verið hin sömu og
verið hafa á hverju bygðu bóli á Islandi frá landnáms-
tíð og þa-rf því ekki að lýsa þeim hér. Klerkar rituðu,
en auk þess hafa án efa sumir þeirra fengist við íþrótta-
smíði, einkum skurðmyndir, sem alstaðar voru í kirkjun-
um. Sumir stunduðu kenslu, sumir voru við nám.
Til skemtana höfðu menn sögulestur, einkum heilagra
manna sögur, tafl og dans; samfara dansinum var söngur.
Oft var einn af klerkunum handgengnastur biskupinum
og fylgdi honum úti og inni, og svaf rétt fyrir framan
herbergisdyr hans að nóttunni (lokusveinn). Hann las þá
jafnaðarlega fyrir biskupinn heilagra manna sögur á
kvöldin, annaðhvort á latínu eða norrænu, þjónaði honum
til sængur og i kirkjunni, hafði bréfaskriftir hans, gætti
kjallara og fór yfirleitt með trúnaðarmál hans. Þegar
þeir höfðu þjónað sama biskupinum lengi fengu þeir að
launum góð prestsembætti, og mintust þeir þá með þakk-
læti fyrri daganna, töldu biskupana velgerðamenn sína og
rituðu æfisögur þeirra í viðurkenningarskyni.
Eins og kunnugt er, eru helgidagar kaþólsku kirk-
junnar miklu fleiri en lúthersku kirkjunnar. Dýrlingarnir
voru margir og alt af bættust nýir við. En hver dýrling-
ur átti sér messudag. Það bar því oft að »messa« á Hól-
um, og engin hætta var á því, að messufall yrði, því að
margir voru prestarnir. Það var kallað að »lesa tíðir«
og »syngja tíðir«. Sálmasöngurinn var á latínu, Davíðs
sálmar (psaltari) og latn. sálmar eftir kirkjufeðurna. Þeg-
ar mikið var haft við, á kirkjudegi, þegar einhverri jar-
tein var lýst, þegar barst fregn um nýja biskupskosning
17*