Gefn - 01.07.1871, Blaðsíða 21

23
sem vér reynum tilað þekkja þær af, erusumar líkamlegar,
en sumar andlegar.
Líkamlegar fornleifar eru allir forngripir, haugar og hvað
eina sem heimfærist til þeirra vísinda er menn kalla Archæ-
ologia; en þetta nafn merkir í rauninni ekkert annað en forn-
fræði yfir höfuð og gæti því allt eins náð yfir hinar fornu
túngur og rit, sem ekki síður eru forn fræði.
Fornleifafræðin er í rauninni óaðgreinanleg frá forn-
túngufræðinni; en hún er að sumu levti miklu óljósari, því
þrátt fyrir það að vér þannig höfum hlutina sjálfa og getum
handleikið það sem var í manna höndum fyrir mörg þúsund
árum, þá segja þeiross ekkert mál, ekkerthljóð, enga sögu:
allt þegir; aptur á hinn bóginn má segja að hún sé ljósari,
þegar vér lítum til þess árángurs, sem rannsóknirnar hafa
gefið; en í fyrsta lagi er þessi vísindagrein enn svo að segja
í æsku sinni, og í öðru lagi vita þeir það best, sem við
hana fást, hversu margar torfærur eru á þeirri leið. Forn-
túngufræðin innifelur allt sem ritað er, hvort heldur það er
höggvið á steina eða ritað á bókfell; hennar letur eru
stafamyndir og hún flytur mál þjóðanna gegnum margar aldir
og gerir þau ódauðleg. En hún er engu auðveldari en hin
fræðin, því ekki einúngis er svo skakkt og afbakað sagt frá
ótal og flestum hlutum fornaldarinnar að varla verður séð
hvað eigiulega meinast, heldur og er ótal hlutum og at-
hurðum víða svo saman rótað að enn er ekki unnt að þýða
fornritin að mörgu leyti. — Menn tala um tvenns konar
tíma, nefnilega þann tíma sem er á undan allri sögu og þann
>sögulega« tíma; en hvar byrjar sá »sögulegi« tími? J>að
er ómögulegt að svara uppá það. Öll athöfn mannkynsins
er í rauninni »saga« (í rúmasta skilníngi), hvort heldur hún
er rituð eða órituð. Vér verðum og að gæta að því, að sá
»sögulegi« tími nær, eptir öllum fornritum, svo lángt sem
mannkynið nær; »sagan« bindur sig ekki við aldireða neitt
annað en sjálft mannkynið, sem fremur söguna; hún nær
jafnt yfir steinöld og eiröld semjárnöld, og um allar þessar