Gefn - 01.07.1871, Blaðsíða 61

63
jámsrniöju1), heldur og jafn vel á seinni öldum, á vorum
tímum, vill það til að menn láta tælast af slíkum.ljóma eða
glampa, og þá koma þessar gullsögur fram: svo var lengi
trúað á gullland í Suður-Amerlku (El-dorado) sem margir
fóru að leita en enginnfann; jafnvel á 16. öld töldu múnkar
nokkrir Spánverjum trú um að logandi hraunleðja í Masaya
(í Mið-Ameríku) væri bráðið gull og sviku fé út úr mönnum;
og svo rótgróin var þessi gulltrú hjá mörgum, að þegar
Vesúvíus spjó 1822, þá urðu tveir náttúrufróðir menn að
sanna með kemiskum prófum, að hann gysi ekki gullstein-
um 2j; en þessi trú virðist nú að hafa dofnað síðan gullnámar-
nir fundust í Kalíforníu og Ástralíu, og menn kynntust eðli
málmjarðanna betur. En það þarf samt ekki þessa tómu
guiltrú eða ímyndan, því í fornöldinni bæði þektu menn
og áttu menn mikið guil. Altaifjöllin kallast »gullfjöll«
einmitt af því þar fæst mikið gull og hefir fengist laungu
fyrr en sögur komu til Noröurlanda, og þærþjóðir sem þar
bygðu hafa haft einhverja kunnáttu til að ná gullinu og
smíða það. Fornsögur vorar geta aldrei um að Norðmenn
hafi grafið gull úr námum; þeir fengu það einúngis með
ránum, með haugferðum og af öðrum á ýmsan hátt; og þó
til sé gullkenníngin »nílsandr«, og þó bæði Diodorus og
fieiri höfundar geti um ár sem liytjí gullsand, þá vitum vér
ekki til að Norðmenn hafi þekt nokkrar slíkar ár, því
»málmr Rínar«, »niðbrandr« o. s. fr. er bygt á öðrum rök-
um. Gullgröptur austurlandaþjóða í fornöld hefir án efa
komið frá Indum eða Mið-Asíumönnum; þar að auki kunnu
Egiptar að bræða gull og til voru rit um það hjá þeim,
eins og vér vitum af bréfi sem Diokletianus keisari lét út
*) Photii Bibl. ed. Im. Bekker p. 45. Ktesias segir að dýpst í
lindinni sé járn og úr því haii verið smíðuð tvö sverð. Sb.
Húmboldt, Kosmos 2, 416.
2) Húmboldt, Kosmos 4, 298—300.