Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Side 16

16
síðast töldu óreglulegu steina. Efsta brún gjábarmsins er hvöss, og
myndastfráhonum efst skarpr halli ofan eftir, og svo myndast gjótur og
katlar í hraunhellunni; enn á þessum ójöfnum bar ekki fyrr enn grafið
var, þvíað jarðvegrinn tók af misfellurnar. Mannvirki þetta er auðsjá-
anlega hlaupið meira eða minna fram niðr eftir berginu, sem er snar-
bratt ofan frá gjábarmi og alveg niðr á jafnsléttu eða niðr aðbúða-
tóttum. Enn það er auðsætt, að á þessum stað hefir ekki verið gott
að standa, þar sem bæði er brattr halli, gjótur og katlar. Eg verð
að leyfa mér að bœta því við, að þessi staðr er undarlega valinn
handa höfðingjum hins forna alþingis, ef þar hefði verið Lögberg,
þvíað Grágás gjörir ráð fyrir því, að goðarnir sé oft að Lögbergi,
t. d. Kb. 22. k. og miklu víðar. þ»ess ber líka að geta, að hafi
tilheyrendrnir staðið í Almannagjá, þá var þeim, er næstir stóðu
berginu, lítt auðið að sjá lögsögumanninn eða þann, sem talaði, nema
hann stœði á blábergbrúninni; enn hvé litið sem hann fœrði sig frá
sjálfum gjábarminum, hlaut hann meira eða minna að hverfa þeim
að sýn, eins og gefr að skilja, þar sem rœða er um allbrattan
halla meðójöfnum; afþví leiðir og, að menn mundu óglöggra heyra
mál hans. Hins vegar ber og að gæta þess, að stœði lögsögu-
maðrinn uppi á blábérgbrúninni, var það jafnvel hættulegt fyrir
hann, þvíað honum gat verið búið við falli niðr í gjána, ef
hann t. d. gleymdi við tölu sína að hafa á sér hina sterkustu að-
gæzlu.
Af þessu öllu er það tvímælalaust, að mannvirkið í heild sinni
er yngra enn eldstœðið, þvíað, eins og sagt var, askan er neðst, og
hið þykkva moldarlag ofan á. Ef nokkurs mætti nú til geta um
þetta efni, sýnist öskustó þessi vera gamalt eldstœði frá Snorra-
búð, þvíað mannvirkið eða upphækkunin á gjábarminum er að eins
60 fetum norðr frá hliðveggnum á Snorrabúð. J>að er auðsætt,
að menn hafa hlotið að hafa málelda og jafnvel ölhitur úti nær
búðunum, og það stórkostlega, þar sem um slíkan mannfjölda var
að gera, er hver goði hafði í búð sinni; það sjá allir, að inni í búð-
unum gátu eldarnir eigi verið, er að eins var byrgt yfir með vað-
máli, enda sjást víða á þfingvelli leifar af eldkróm frá búðum seinni
tíma manna. Dœmið er ljóst af Njálu 1875 bls. 814, þegar Sölvi
sauð í katlinum mikla úti hjá Möðruvellingabúð, og Hallbjörn sterki
rak hann að höfði í ketilinn1.
1) J>að er auðvítað, að af slíkum stóreldum innan um búðirnar hefir hlotið að gjörast hinn
versti reykr og svæla, þegar þannig var veðri farið, að lítill andvari var og reyk-
inn lagði með jörðinni; var þá ekki allhent að standa andspænis reyknum, ef menn
höfðu vandasömum erindum að gegna, þegar reykinn lagði á gjábarminn, hafi Lög-
berg verið þar. Á þrjá vegu hafa þar verið búðaþorp í kringum, eins og tóttirnar sýna
enn í dag. f>að gat og verið hættulegt að hafa mjög stórkostlega elda allnærri,
búðunum, þar sem hlýtr að hafa verið kynt mestmegnis hrísi, þar neistar gátu fokið,
þegar hvast var, og kveykt í vaðmálsþökunum, er vóru á búðunum.