Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Side 24

24
af Jingvelli), og mældi „Flosagjá“ norðr frá, og staðinn fyrir
Byrgisbúð, og fleira, sem þar að laut, og setti það alt á Alþingis-
staðinn. Síðan fór eg að Skógarkoti um kveldið og athugaði um
þ>órhallastaði, sem talað er um í Olkofraþætti, og fleira. Elztu
menn segja, að stekkrinn frá Skógarkoti sé nú þar sem gömlu
fórhallastaðir vóru. f>ar hefir verið mikið tún, og sjást leifar af
fornum túngarði; gamall brunnr hefir og fundizt þar og jarðvegr
kominn yfir. Hann hefir verið hlaðinn upp til forna, sáust þess
greinileg merki, og hefir þar verið þró mitt í jarðhellunni Öl-
kofrahóUu heitir þar fyrir utan hinn forna túngarð. Síðan fór eg
heim að þúngvelli um kveldið kl. 12.
Sunnudaginn 20. júní lauk eg við dagbók mína, og glögg-
vaði mig á ýmsu, miðaði sólina, er eg stóð á miðju Lögbergi, og
varð það þannig, að þegar sólina bar yfir Nónþúfuna, þar sem vestri
barmrinn á Almannagjá fyrst byrjar að hefja sig upp fyrir auganu
frá hinu forna Lögbergi til að sjá, var kl. 2 og 10' e. m.; hygg eg,
að þetta tákni hið sama sem Grágás segir (Kb. 28. k.). „Dómar
skulu fara út þann dag, er menn kveða á, ok eigi síðar en sól kemr
á gjábakka hinn hærra frá Lögbergi úr lögsögumanns rúmi at
sjá“ Enn þegar sólin gekk lengra inn eftir gjábakkanum og hana
bar yfir, þar sem enn í dag er kallaðr Gjáhamar, og gjábarmrinn
sýnist einna hæstr frá hinu forna Lögbergi, þá var kl. 3 og 4' e.
m. þ>etta hygg eg vera hið sama og í Grágás Kb. k. 24. „Vér
skolom fara til Lögbergs á morgin, ok fœra dóma út til hruðninga
svá hit siðasta, at sól sé á gjáhamri enum vestra ór lögsögumanns
rúmi til at sjá frá Lögbergi“. Grjáliainar er örnefni, sem heitir svo
enn, og eg hefi vissar sagnir af, að hefir verið kallaðr svo, síðan á
seinna hluta 18. aldar1. þ>etta getr þó munað nokkrum minútum,
þar ekki er allhœgt að miða sólina svo alveg sé rétt, þar sem hún
er svo hátt á lofti, enn sjóndeildarhringrinn eigi hár. Síðan fór
1) Um það eru nokkuð deildar meiningar, eða menn eru ekki fullkomlega vissir um,
hvernig eigi að skilja þessi orð í Grág., að sól sé á Gjáhamri hinum vestra úr lög-
sögumanns rúmi til að sjá á Lögbergi, og svo hitt: „eígi síðar en sól kemr á gjá-
bakka hinn hærra úr lögsögumanns rúmi at sjá frá Lögbergi“, og líka um það, hvað
sé meint með Grjáhamar, hvort það sé sama sem Gjábakki. Um það er og
spurningin, „hvort Grág. meini á þessum stöðum skin sólarinnar framan á gjá-
barminn um morguninn snemma, eða hér sé meint dagsmark, þar sem sól-
ina ber yfir. Finnr Magnússon hehr hreyft þessu máli (De gamle Skandinavers
Inddeling af Dagens Tider. Kh. 1844, bl. 14—16); enn hann virðist eigi komast
að neinu ákveðnu um þetta efní. Kálund aðhyllist þá meining, að Grág. meini
skin sólarinnar framan á gjábarminn, og skilji eg hann rétt, þá tekr hann það ljós-
lega fram á þrem stöðum hvað eftir annað, að sólina beri enga stund
dagsins yfir vestra vegginn á Almannagjá, hvar sem
maðr stendr á þingstaðnum (sbr. Kálund, Lýsing Islands, I. bl. 112—113). Eg
skil alls eigi, hvað Kálund getr meint með þessu, þvíað það er öldungis þvert á
móti því sem er. Sólina ber yfir vestra vegginn á Almannagjá allan síðara hluta