Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Side 30

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Side 30
30 gönguna: „Lögsögumaðr skal ráða ok at kveða, hvar hvergi dómr skal sitja, ok skal lögsögu maðr láta hringja til dóma útfœrslu". J>að verðr eigi séð af Grág., að nokkur upphækkun hafi verið höfð umhverfis dómana, þar sem hún talar um dómvörzlu, og ekkert er þar talað um vébönd. Hún gjörir ráð fyrir því, ef menn ganga of mjög að dómi, að rista skuli hringi tvo umhverfis dóminn, sem menn megi eigi ganga inn fyrir, og sýnir þetta, að hér hafa eng- in upphækkuð takmörk verið, ella hefði þessa varla þurft, Grág. Kb. kap. 41. (I 7221): „feir skolo rísta reito .ii. fyrir utan þat er dómendr sitja“. Af þessum stað sýnist mér það ljóst, að ekkert var umhverfis dóminn. Eg hefi nú hér að framan talað um þetta tvent, Lögréttuna og dómana, sem hvorugt verðr verklega rannsakað, Lögbergsrann- sóknin er sömuleiðis hér að framan, og er þá einungis eftir að tala um það, sem til búðanna kemr, þvíað þetta er hið helzta, sem rann- sakað verðr á fingvelli; þær tvær virkisleifar, er sjást á þúngvelli enn í dag, eru og rannsakaðar, bæði sú á gjábarminum, eða hvað lega villanda í lögum. Eg skil þetta því svo, að Grág. bæði 24., 28. og 29. k. meini: þar sem sólina ber yfir, nefnil. dag smark, eins og bæði tlðkast enn og tíðkazt hefir á öllu íslandi, eins og allir vita, enn ekki skin sólarinnar framan á gjábarminn. Njáls s. nefnir á einum stað gjábakka, bls. 739 (k. 138ss) eystra vegginn á Almannagjá. Kristnisaga nefnir hann og gjábakka k. 11. Bisk. I 21i7. Sturlunga s. nefnir oft gjá- bakka; hún nefnir og á einum stað Almannagjárhamar, sem annaðhvort er sama sem örnefnið Gjáhamar, eða þá einhver einn staðr á gjábarmin- um, þar sem þeir Úrœkja skyldu finnast. Meira um þetta síðar. Gjábakki heitir bœrinn, sem dregr nafn af eystra eða hærra barminum á Hrafna- gjá. Hér er eigi blandað saman bakka og hamri og væri því undarlegt, að Grág. skyldi gjöra það (sem þó hlýtr að vera einna réttust og er þar að auki bezt út gefin meðal allra hinna stærri fornrita vorra), ef hún ekki meinti annað með hamri enn bakka. Ef það á að þýða sama í Grág.: »Sól sé á gjáhamri enum vestra ór lögsögu manns rúmi til at sjá á lög- bergi« og hitt: »ok eigi síðarr enn sól kemr á gjábakka enn hæra frá lög- bergi, or lögsögu manns rúmi at sjá« og ef þetta hvorttveggja á að tákna skin sólarinnar framan á gjábarminn um morguninn, þegar sólin kemr upp, þá eiga líka þessi orð Grág. k. 25. »áþr sól komi á þingvöll« að þýða hið sama, þvíað þau tákna beinlínis sólaruppkomuna á þingvelli; það getr að eins munað fáum mínútum. það virðist nokkuð ólíklegt að Grág. skuli binda allar sínar tímans á- kvarðanir við hér um bil kl. 2þ um morguninn eða við sólaruppkomuna, bæði með að byrja og hcetta, þó það sé ólíks eðlis, sem fram á að fara. Eg get varla annað enn hugsað mér, að þessir þrlr staðir hafi sinn hverja merking, nfl.tveir þeir fyrstu þýða dagsmörk á hærra barminum á Almanna- gjá, enn hinn síðasti skin sólarinnar á þingvöll, og fáum mínútum áðr hefir sólin kastað geislum sínum framan á gjábarminn, er hún fyrst kom upp. Eg á eftir að athuga betr tvent á þingvelli, sem er til skýringar þessu máli, og þar að auki að taka betr fram báðar hliðar þessa máls, bæði með og mót. Eg skal geta þess hér, að htlu utar á gjábarminum er annar hamar líkr hinum til að sjá með skoru ofan í, nema hann er nokkuð lægri (sbr.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.