Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Side 31

31
sem það hefir verið, og líka virkisleifarnar hjá Snorrabúð. Eins
og kunnugt er af því, sem sagt hefir verið hér fyrir framan, eru
þrjár búðir rannsakaðar, og er það líklegt, að hið minsta tvær af
þeim, eða jafnvel allar, hafi einhvern tíma verið goðabúðir. Stóra
búðin fyrír vestan traðirnar á þ>ingvelli, sem var 104 fet á lengd,
er líklega einhver með stœrstu búðum, sem kynni að hittast. Hið
merkasta við búðarannsóknina er að finna stœrðina, þvíað það gefr
manni ljósa hugmynd um, hvé margir menn gátu verið í hverri
búð; af því má líka mjög ráða búðatöluna, ef maðr getr gjört sér
nokkra greinilega hugmynd um mannQöldann á fingvelli. þannig
hefir stœrð og lögun hinna fornu goðabúða orðið nokkurn veginn
ljós af rannsókn þessari. Að vísu væri œskilegt að rannsaka fleiri
fornbúðir á þingvelli og líka frá Sturlunga tíma, sem merkir menn
hafa átt, enn sem nú eru orðnar nær óþekkjanlegar, og get eg
bent á, hverjar þær búðir eru, ef til kemr.
II.
Um þingvöll og þingvallarsveit.
Eg hefi allan þann tíma, síðan eg kom til Reykjavíkr, reynt
til að kynna mér þingvöll og héraðið þar umhverfis, eftir því sem
eg hefi haft föng á. Enn þegar athuga skal stað þenna til nokk-
urrar hlítar, sem er hinn viðburðamesti staðr hér á landi, og reyna
til að fá réttan skilning á því, sem bæði Grág. og sögur vorar
Uppdr.). Mér hefir oft dottið í hug, að þetta hafi getað verið gjdhamar
hinn eystri; þó að Grág. eigi nefni hann, þá er auðvitað, að hann hlýtr að
vera meintr og þá að vera til í mótsetningu við hinn vestra. Sólin er hér
um bil 25 til 30 mínútur á millum þessara staða frá Lögbergi til að sjá. það
er sjálfsagt, að þessi eystri hamar er reyndar litlu austar enn hinn, sem
kallaðr er hinn vestri, en það sýnist þó þannig til að sjá, þegar staðið er á
Lögbergi hinu forna. það er eðlilegt, að kalla það vestar, sem nær er sól-
arlaginu enda þótt það sé eigi þannig í raun og veru, þvíað það er það al-
menna, eins og allir þekkja, að sólin komi upp í austri, enn gangi undir
í vestri.
Eg skal að endingu geta þess, að mér þykir það nokkuð kveðið að orði
af þeim Guðbrandi og Kálund að svo stöddu máli, að gefa Lögbergi hinu
forna nöfnin Byrgisbúðartangi og Villilögberg. þetta Lögbergsmál er hið
mesta vandamál og þarf mikillar rannsóknar; hér hefi eg að eins drepið á
þau atriði þessa máls, sem beinlínis snerta rannsóknina á þingvelli í sumar;
þótti mér þess þurfa, þar sem menn eru, enn sem komið er, þessu máli lítt
kunnugir, ennegáeftir að takafram mörg aðalatriði málsinsumLögherg,og
mun eg gjöra það síðarísérstakri ritgjörð, ef eg endist til og ástœður leyfa.