Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Side 72

72
myndinni, og staðið f>annig á hólminum, eftir lýsingu sögunnar,
þar sem Hólmverjar vóru átta tigir manna annars hundraðs, er flestir
vóru, enn aldrei færri enn á hinum átta tigi (sbr. Harðarsögu, bl.
75). Skálinn hefir hlotið að vera þannig lagaðr, þvíað sagan segir
bl. 74 t:' þeir gjörðu sér skála mikinn, ok horfði annarr endi í land-
norðr, enn annar í útsuðr, ok vóru dyr á miðjum skálavegg til vestrs.
Alt stóð skálinn suðr á hamarinn, en ganga mátti fyrir norðan milli
klifs og dyra, þeirra sem á gafli voru ; norðan at eins var þá á-
gengt,, en vestr frá skálanum voru leynigrafir“. þar sem nú sag-
an segir, að skálinn hafi staðið ,,alt suðr á hamarinn“, þá hlýtr
hann að hafa staðið nokkuð á ská á hólminum, þannig að skála-
hornið hafi tekið suðr á bergið, þar sem hólmrinn fer að mjókka,
þvíað suðr á hólmendanum sjálfum hefir skálinn aldrei getað staðið,
þvíað þar hallar hólminum öllum suðr af, eins og fyr segir, enda
verðr þá skálinn óhœfilega langr. Að norðan eru og takmörkin,
á skálanum ákveðin bæði eftir orðum sögunnar og landslaginu á
hólminum, þvíað undir nyrðra endanum á skálanum er klöpp, og
frá henni hallar norðr á endann á hólminum, og er þetta þá ná-
kvæmlega ákveðið af sögunni, „að ganga mátti milli klifs og dyra“.
Eins og myndin sýnir, er allskamt norðr á bergið frá gaflinum á
skálanum og nokkuð brattr halli. Dyrnar hefi eg sett á vestra
hliðvegginn og nyrðra endann eftir orðum sögunnar. Hvergi gat eg
fundið neina verulega undirstöðu undir skálanum, enda var torsótt
að rannsaka það bæði sakir hins mikla grass, og sakir þess að
hólmrinn er allr útgrafinn af lunda, eins og áðr er sagt; enn eg
hygg, að þar finnist engar undirstöður, þvíað eg tel það víst, að
skálinn hafi verið allr gjör af viði, þvíað það virðist ómögulegt,
að byggja þar skála af torfi og grjóti, þar sem um jafnlítið svæði
og jarðveg er að gjöra sem þar, enda hefði þá þurft að draga
hvern stein upp á hólminn neðan úr fjöru. þar að auki hlyti að
sjást veruleg vegsummerki, hefði skálinn verið gjörðr af torfi og
grjóti, slíkt stórhýsi, sem hann hefir hlotið að vera, þar sem hann
varð að rúma 180 manna, eins og áðr er sagt. |>að er því áreið-
anlegt, að skálinn hefir verið gjörðr af viði einum, enda benda orð
sögunnar á það, bl. 7416 : „Öll voru hús upp tekin í Botni at við-
um ok flutt út í Hólm“. það var tilgangslaust að flytja alla viði
úr húsunum út í hólm nema, því að eins, að þeir hefði þurft að
halda á þeim í skálann. Hólmrinn er í sjálfum sér nokkuð stœrri
enn hann sýnist frá þyrli eða af ströndinni þar út eftir; enn þegar
komið er fram í þyrilsnes t. d. á Harðarhæð, þá sýnist hólmrinn
miklu stœrri, þvíað þá sést á hliðina á honum. Tók eg einnig mynd
af honum, eins og hann lítr út þaðan til að sjá, enn sú mynd er
eigi prentuð.
Eitt af hinu örðugasta fyrir Hólmverja hefir verið að geyma