Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Page 97

97
honum, ef hann bæri upp gátur þær, er kongr kynni eigi or at
leysa“.
Eg fæ ekki skilið þenna stað öðruvís enn að þetta sé beinlín-
is friðhelgisblót, þar sem þetta var friðarmerki milli konungs og
þess, er átti sakir við hann“. Annað er líka athugavert við þenna
stað, sem er, að hér er talað um að blóta Freyju. Rétt á undan á
sömu bl. stendr: „Hann (Heiðrekr) blótaði Freyju ok tignaði hana
mest af öllum sínum goðum“. þessi Freyjudýrkun bendir á dísa-
blótin, eins og nefnt er hér að framan. Mér sýnist ekki ólíklegt,
að Ásynjurnar hafi verið kallaðar dísir í þessari merkingu.
Sæmundar Edda, Christiania 1847, Helga kviða Hjörvarðssonar bl.
80—81, talar og um sónargöltinn: „Um kveldit óru heitstrenging-
ar; var fram leiddr sónar göltr, lögðu menn þar á hendr sínar ok
strengdu menn þá heit at Bragarfulli“. (Sjá og Bugges útg. Chr.
1867, bl. 176).
Sveinbjörn Egilssson segir í orðbók sinni, að són þýði friðþæg-
ing, friðgerð, sátt; sónarblót friðþægingarblót; sónardreyri, frið-
þægingarblóð; sónargöltr, friðþægingargöltr; keriö Són semnefnter
í Snorra Eddu, segir hann muni þýða friðþæging eða friðgerð, og
ætlar hann, að svo hafi upphaflega heitið það ker, er goðin og
Vanir spýttu í hráka sína, er þeir höfðu verið ósáttir og höfðulagt
friðstefnu með sér, þó að Snorra Edda nefni eigi, hvað kerið hafi
heitið. f>ar á móti kallar hún Són annað af þeim kerum, er blóð
Kvásis var látið renna í (Sn. E., Kh. 1848. 1,216). í þýzkum mál-
lýzkum finnast orð, sem sýnast vera samstofna við orðið Són, t. d. í
fornháþýzku suona, kvk., sem meðal annars merkir friðþæging, frid-
gerð, sáttargerð ; gasuonjan, sætta, friðþægja; í nýliáþýzku versöhnen
aussöhnen, friðþægja fyrir; á dönsku: afsone, udsone friðþægja fyrir;
forsone, friða, sætta. Merking þessara þýzku og dönsku orða er sam-
kvæm við þá merking orðsins són, er Sveinhjörn Egilsson hefir lagt
í það. þ>ó skal þess hér getið, að Professor Sophus Bugge (íNor-
röne Skrifter af sagnhistorisk Indhold, Christiania^i 873, bl. 355) ætlar,
að són muni leitt af sóa=fórna, og merkja fórn. Sú merking getr
að vísu átt við sónardreyri og sónargöltr, enn siðr við sónarblót.
í fornaldars. 1,451—52 kemr fyrir að fella hlótspán. „í þann
tíma kom hallæri mikit á Reiðgotaland, svá at til landauðna þótti
horfa; voru þágjörðir klutir af vísendamönnum, ok feldr blótsþónn
til; enn svá gekk fréttin, at aldri mundi ár fyrri koma á Reiðgota-
land, en þeim sveini væri blótat, er æðstr væri þar í landi (sbr.
bl. 529). í Hervararsögu (1785, bl. 96) stendr þetta eins, nemaþar
stendr: „ok felldar blótspár11 í staðinn fyrir blótspán. þetta blót,
að fella blótspán eða blótspár, sýnist og jafnvel benda á friðþæging-
arblót, þar sem hér var verið að blóta til ársældar, og þar sem
segir, að eigi mundi fyrri batna hallærið, enn hinum æðsta sveini
7