Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1880, Page 108

108
vel látinn af sýslubúum og talinn gott skáld á þeim tímum. Árið
1684 hafði Gottrúp lögmaðr undan honum sýsluna, og sýndi hon-
um síðan ýmsa áleitni1. Upp frá því lifði hann emhættislaus, og
bjó á ýmsum stöðum, t. a. m. á Ási i Vatnsdal, enn síðasta hluta
ævi sinnar bjó hann að hálfu Lœkjamóti í Víðidal, og þar brann
hann inni árið 1719 ásamt konu sinni Ragnheiði Jónsdóttur, og var
þá gamall maðr2. Guðbrandr virðist hafa verið mikill vin systur-
sonar síns Páls Vídalíns; á það benda orð þau, sem Espólín hefir
eftirPáli umhann og ýmislegt annað3. f>essi maðr hefir í uppvexti
sínum haft hið bezta tœkifœri til að kynna sér forn íslenzk frœði hjá
föður sínum Arngrimi hinum lærða, og auðvitað er, að Borgarvirki
hefir þá eins og enn í dag verið umtalsefni lærðra og leikra manna
þar í bygðarlaginu, og er eigi ólíklegt, að Guðbrandr hafi þegar
á unga aldri spurt ýmsa um virkið, enn einkum þó föður sinn, sem
hann vissi að bezt gat leyst úr öllum þess háttar spurningum. f>að
er því eigi ólíklegt, að þessi sögusögn Guðbrands eigi kyn sitt að
rekja til Arngríms lærða sjálfs, enn samt skulum vér láta það ósagt.
Enn það má þó að minsta kosti telja víst, að Arngrímr hafi eigi
þekt neitt annað eða réttara um virkið enn þetta, þvíað þá mætti
ganga að því vísu, að Guðbrandr hefði þekt það. Af þessum á-
stœðum þykir mér Guðbrands sögn öll merkilegust, enda verðrþví
eigi neitað, að hans frásaga hefir á sér minna þjóðsagna og æfin-
týrablæ enn sagan um mörsiðrið, og virðist koma betr heim við
andann í Heiðarvígasögu, eftir því sem vér þekkjum þessa sögu
nú á tímum. Frá honum höfum vér söguna um, að verðir hafi
verið skipaðir á 2 stöðum og vitar kyntir, þegar sást til sunnan-.
manna. f>etta virðist bera keim af ráðspeki f>órarins fóstra
Barða, og kemr það vel heim við það, sem sagan annars
segir um framsýni hans. f>ar sem munnmælin koma í bága,
erum vér því fúsari til að leggja trúnað á sögu Guðbrands, enn
hinna.
Af heimildarmönnum Páls eru þeir Guðbrandr og Gísli án
alls efa fœddir löngu fyrir miðja 17. öld. f>að má því telja víst,
að um miðja þessa öld hafi almenn munnmæli í Húnavatnssýslu
eignað Barða viðbúnaðinn á virkinu og engum öðrum. þ>að er
vert að taka eftir því, að um þetta leyti var enn eigi flutt af landi
burt hið nafnfræga handrit, sem Heiðarvígasaga ásamt fleirum var
á, og sem enn er til brot af í Stokkhólmi. Jón Sigurðsson ætlar,
að handrit þetta hafi komið til Svíþjóðar með Jóni Rúgmann um
1) Espólíns Árb. VII. d., 108. bls., IX. d. 9. og 10. bls.
2) Espóhns Árb. IX. d., 45. bls.
3) Espólíns Arb. s. st., sbr. VIII. d., 77. bls., sjá enn fremr ævisögu Páls
eftir þórð Sveinbjamarson framan við »Skýringar yfir fornyrði lögbókar,
samdar af Páli Vídalín« Evk 1854, LV. og LVIII. bls.