Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1910, Blaðsíða 66

66
ingum margra núlifandi manna er það þó enn full-ljóst hversu kirk-
jan var að innan. Hún mun hafa verið óbreytt frá fyrstu gerð, eftir
því sem ráða má af lýsingu síra Þorsteins Péturssonar á Staðarbakka1).
Milligerðirnar og annað af þessu gamla trévirki innan kirkju var
skrautlega málað og að mörgu leyti merkilegt og vafalaust kirk-
junní til mikillar prýði. Verður það að álítast harla illa farið og
ósmekklega að unnið, að ait þetta skyldi með vanþekkingu og rækt-
arleysi brotið niður og bramlað, selt síðan á uppboði sem annað
spýtnarusl. Undir þessum kringumstæðum er það því gleðilegra, að
herra alþm. Jósef Björnsson hafði á uppboðinu keypt allmarga hluta
af milligerðunum og varðveitt þá vel á kirkjuloftinu. Fann eg þá
þar við skrásetninguna í sumar óskemda, og hefir eigandinn nú gefið
þá Forngripasafninu. Eftir þessum hlutum úr milligerðinni milli
kórs og kirkju, lýsingu manna og mynd Gaimards, mun unt að gera
hana upp aftur og setja hana í kirkjuna. Kirkjan er nú harla tóm-
leg og eyðileg að innan, litaskraut ekkert, þar eð veggir eru hvítir
og loftið sömuleiðis, en nýju bekkirnir allir með venjulegri eikar-
málningu. Myndi það verða kirkjunni til eigi all-lítillar prýði að
setja milligerðina aftur í hana, svo sem hún áður var. Þegar hún
er komin, mun mönnum þykja betur við eiga að gera grindur fyrir
altarinu með líkum svip, síðan fontsumbúning, — og ætti að íiytja
fontinn að norðurveggnum gegnt prédikunarstól. — Þá ætti ekki síð-
ur að gjöra ramgjörðar eikarhurðir fyrir kirkjuna; hinar fornu voru
þvi miður afteknar og eyðilagðar, en fánýtar furuhurðir með nýtízku
brag settar í dyrnar í staðinn.
Til orða hefir komið að hækka stöpulinn upp fyrir þakið, eða
setja turn á kirkjuna. Svo sem hún er nú og hefir verið má hún að
vísu heita fremur kollótt, svo sem fiestar kirkjur aðrar munu verið
hafa á landi hér. Þó virðast mér líkur til þess, að þetta lag á stöpli
Hólakirkju sé svo fremur af vanefnum, fjárskorti til að fullgera
bygginguna, en af hinu, að sá hafi verið vilji byggingarmeistarans,
að hafa stöpulinn þannig. Hínar elstu steinkirkjur, er gerðar voru á
Norðurlöndum með rómönsku lagi, voru turnlausar, og svo eru þær
margar hverjar enn í dag, t. d. á Jótlandi; en steinkirkjur þær, er
reistar voru á 18. öldinni, munu nær allar hafa verið með turni.
Virðist sem taka mætti til fyrirmyndar, ef gera skyldi turn á Hóla-
kirkju eða hækka stöpulinn, turninn á Bessastaðakirkju. Færi þó
ekki illa á því, að láta hann ná dálítið hærra upp yfir mæni kirk-
‘) Nú prentað í æfisögu Jóns Þorkelssonar, I., bls 204—206.