Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1923, Blaðsíða 7

7
befur sýnt verið, svo að eg þykist með fullum rétti geta talið mig
höfund þess, án þess að gera minningu hins mæta manns nokkurn
órétt, enda er eg ekki svo skapi farinn, að eg vilji hnupla annara
manna verkum, og ekki fremur, þótt látnir séu, en eg vil heldur
ekki, að öðrum sé eignað það, sem eg veit, að eg á með réttu. Hef
eg á stöku stað getið þess sérstaklega, þar sem upplýsingar um
ein8tök atriði eru beinlínis komnar frá séra Guðmundi. Með því að
fasteignabókin var ekki prentuð, er eg saœdi ágrip mitt, hef eg
orðið að breyta því og auka það allvíða til þess að skýra frá helztu
misfellunum í henni, en að öðru leyti er ritgerðin að mestu leyti
óbreytt, eins og eg samdi hana í fyrstu (vorið 1921), að því er
snertir alla niðurstöðu rannsóknanna á bæjaheitunum, þótt dálítið sé
þar breytt um á stöku stað við nánari íhugun, og frekari athugun
góðra heimilda. Er eg þakklátur Fornleifafélaginu, að það hefur
bætt úr vanrækslu stjórnarráðsins, og komið ritsmíð þessari fyrir
almenningssjónir, því að þótt hér sé stuttlega yfir sögu farið, og
margt auðvitað enn órannsakað í þessu efni, þá ætla eg samt, að
lökustu misfellurnar séu lagfærðar, eins og unnt er í jafnstuttu máli,
og að þessi undirbúningsrannsókn mín geti orðið til leiðbeiningar
fyrir þá, er ýtarlegar vilja rannsaka þessi efni. Verki þessu var frá
upphafi svo háttað, að um mjög víðtæka og umfangsmikla rannsókn
var ekki að ræða, og mjög óvíst, að tiltölulega hefði orðið svo
miklu meira á þannig lagaðri rannsókn að græða, enda getur hún
beðið betri tíma og annara manna.
Þessi ritgerð mín þarfnast ekki mikilla skýringa, því að hún
skýrir sig að mestu sjálf í rannsókninni á hverju einstöku bæjar-
heiti, sem tekið er til meðferðar og að eins snertir byggð býli, en
ekki eyðijarðir eða nýnefni í kaupstöðum. Eg hef haft þá reglu að
vera fremur varasamur í gagngerðum breytingum á bæjaheitum,
nema þar sem fullsanna má, hvert sé hið rétta heiti. Eg hef t. d.
ekki fellt niður nöfn, sem unnið hafa sér hefð um langan aldur,
þótt annað nafn finDÍst eldra, en eg hef þá jafnan sett það nafn
milli [ ] með sama letri og hitt nafnið t. d. Hemra [Lokinhemra],
Herjólfsstaðir [Herþjófsstaðir], Fjall [Vörðufell] o. s. frv. En allar
hneykslanlegar afbakanir hef eg fellt algerlega burtu, þótt nokkuð
gamlar séu, t. d. Kjarnholt i staðinn fyrir Keldnaholt o. m. fl. Gömlu
nöfnin, sem breytt hefur verið með nýnefnum samkvæmt stjórnar-
ráðsleyfi hef eg jafnan sett milli [ ] aptan við nýja nafnið, t. d.
Þingdalur [Vælugerði]. Nöfn, sem eg tel, að nota megi jöfnum hönd-
um sem hliðstætt nafn við aðalnafnið, hef eg sett í sviga aptan við
það, þó svo, að sviganafnið verður að teljast heldur lakara, gagn-