Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Blaðsíða 38

42
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
TAFLA 3 Yfirlit yfir varðveizlu smárra beina í kumlunum í Vatnsdal
Tegund beina Upphaflegur fjöldi beina í kumlunum Bein fundin við rannsókn
tala % af upphaf- legum fjölda
Tennur 221 209 94,6
Hryggjarliðir 168 162 96,4
Úlnliðsbein önnur en baunarbein 98 78 79,6
Hnúaleggir 70 65 92,9
Nærkjúkur fingra 70 65 92,9
Ristarbein 98 87 88,8
Ristarleggir 70 7 90,0
öllum beinunum saman á einn stað og það svo vel, að helzt ekkert
þeirra yrði eftir. B) Engin alúð hefur verið lögð við það, að hver
kumlbúi fengi sitt haugfé með sér á nýja staðinn. Það sést af því, að
engir munir, er örugglega fylgja körlum, fundust með beinunum.
Af síðasta atriðinu má ráða, að beinaflutningurinn hafi orðið í kristni,
en af hinum tveimur, að það hafi verið svo snemma á öldum, að
fullkunnugt var um hverjir hvíldu í kumlunum og að báturinn var
enn ófúinn að mestu. Ástæðan til beinaflutningsins hefði getað verið
byrjandi uppblástur á kumlateiginum eða að nauðsyn hefur borið
til að taka hann til sérstakra framkvæmda, svo sem undir akur
eða þ. u. 1. En hvað um það, ákveðið hefur verið að nota bátinn fyrir
geymslu á beinasafninu, en til þess þarf að tæma hann fyrst af jarð-
vegi og með honum hafa fylgt munir og bein, en þeim hefur verið
haldið vendilega til haga og síðan búið um þau með öðrum beinum
í tóma bátnum. Það má vera, að lotning fyrir gengnum heiðnum
ættingjum hafi ráðið því, hve vandlega beinunum var haldið til haga,
en ekki fer hjá því, að manni verði hugsað til ákvæða kristinna laga
þáttar og hvort sá er flutti beinin hafi ekki haft þau í huga, þótt
ekki hafi verið um bein kristinna manna að ræða né flutning á þeim
í vígðan reit (sjá þessa Árb. bls. 71—78).
Annáð dæmi um mikla nákvæmni við flutning beina úr kumli
er frá Austarahóli í Fljótum í Skagafirði; þar er þó ekki vitað, hvert
beinin voru flutt, en Kristján Eldjárn getur þess til, að þau hafi verið
færð til kirkju (Árb. 1965, bls. 22—33). I þessu kumli voru munir
skildir eftir, en bein kirfilega flutt á brott, og sá háttur má hafa
verið hafður á, um að minnsta kosti karlakumlin í Vatnsdal. Þór
Magnússon telur, að allt haugféð megi hafa fylgt einni konu og þá
þeirri eða þeim, sem heygðar voru í bátnum, hafi þær verið tvær.