Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Blaðsíða 60

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Blaðsíða 60
60 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS ur dyrastafi, sem felldir eru ofan í aurstokk og upp í dyratré, sem aftur er fellt í stöpla um það bil tuttugu sentímetrum fyrir neðan bita. Milli dyratrés og bita eru fjórir pílárar, en í bilinu milli dyra- stafa og stöpla eru fimm stuttslár annars vegar, en fjórar hins vegar, ein hefur fallið í burtu. Framhliðin hefur líkan umbúnað, nema hvað þverslár koma í stað hurðar, þær eru fjórar og stuttslár jafnmargar. Hér við bætast rimlar, sem negldir eru aftan á slár og pílára. Vatns- bretti eru framan og aftan undir reisifjöl, þar yfir vindskeiðar og að framan leifar af krossi. Ekki er ég nógu fróður til að dæma um aldur viðanna, en við lauslega athugun virðast stöplar, syllur, bitar og þak vera samstætt, en rimlar, skakkslár og langslár vera sitt úr hverri áttinni og seinni viðbætur. Töluverður fúi er kominn í aur- stokka og neðstu hluta stöplanna, einnig er reisifjölin á þaki feyskin orðin, einkum sunnan megin. Að öðru leyti er klukknaport þetta ekki í sem verstu standi, og ætti að vera auðvelt að gera við það og halda því við um langan aldur. Klukknaportið á Möðruvöllum er í alla staði merkileg menningar- söguleg heimild, og gléðjast ber yfir því, að nú skuli það vera komið á þjóðminjaskrá (1962) til varðveizlu ókomnum kynslóðum. Tvö atriði tel ég þó merkust. Annað er trélás í norðausturhorni þess, hitt er hallinn á framstöplunum. Ætla má, að norðausturhornið hafi orðið fyrir minnstu hnjaski af veðri og vindum og því líklegt, að einmitt þar finnist upprunalegust gerð hússins. í rauninni má segja, að þriðja forna minnið blasi við sjónum, strax og hús þetta er litið augum, en það eru sylluendarnir fram og aftur úr stöplum. Þetta minni er þó ekki einstakt eins og hin tvö, því að sjá má merki þess á öðrum gömlum húsum á Islandi, en er þó í nánum tengslum við fyrstnefnda minnið, hornlásinn. Hér er um leifar af gamalli tré- smíði að ræða, og má rekja ætt þess alla vegu til Noregs, trésmíði, sem ég vil nefna stafverk og verið hefur ráðandi á hinu norræna menningarsvæði fyrr á öldum. Hvorki er tími né tækifæri til að ræða þá fullyrðingu hér, hváð þá sanna hana, en lás þessi fyrrnefndur er þó eitt sönnunargagnið af mörgum. Lítum á teikningu af gömlu norsku stafverki (mynd bls. 61) og athugum þar samsetningu syllu og hornstafs. Syllan nær nokkuð út fyrir stöpulinn eins og á klukkna- portinu, ennfremur má greina á syllunni hak, sem fellur að stöplin- um. Til hvers er það? Það er bæði til þess að skorða stafinn betur og veita viðspyrnu þeim þrýstingi, er þéttkíldar þiljurnar valda. Slíkt hak sjáum við einnig í enda syllunnar í klukknaportinu, að vísu er hér ekki um algjöra hliðstæðu að ræða, enda er eðli þessara húsa
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.