Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Blaðsíða 122

122
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
ari kostinn, og má þar með segja að lokið væri þessu leiðindamáli,
sem Lárentíus hafði að kalla óforvarandis dregizt inn í og nær hafði
kostað hann lífið. ,En við heimsendingu hans 1309 mundi víst varla
nokkrum hafa til hugar komið, að hann kæmi aftur til Niðaróss og
þá til að láta vígja sig til biskups. Svo fór þó, og skal nú aftur horfið
að greinargerð Macody Lunds fyrir hinni svívirðilegu áletrun) :
,,Hér hefur þá verið gerður stuttur útdráttur úr minningabók
Lárentíusar í því skyni að varpa ljósi á áletrunina. Ruddaskapur-
inn og mannvonzkan, sem sagan segir frá og lætur þó stundum að-
eins skína í, hafa nú fyrir undarlega tilviljun verið stimpluð og stað-
fest og þar með líka rétthermi sögunnar. Hins vegar kemur það svo
ekki áletruninni við, hvernig Lárentíus vann sig upp og seinna varð
biskup.
Þegar áletrunin og sagan hafa þannig verið látnar varpa ljósi hvor
á aðra, hlýtur að vera heimilt að halda því fram, að Lárentíus saga
sé síður en svo beiskjublandin og hlutdræg lýsing á deilunum, held-
ur sé hún þvert á móti traust og áreiðanleg heimild, en af því leiðir,
að hverfa verður frá hinum hörðu og einstrengingslegu dómum, sem
kvéðnir hafa verið upp um Jörund erkibiskup. Þess er vert að minn-
ast, að síðar á ævi hallmælti Lárentíus aldrei ofsækjendum sínum
með einu orði. Um Jörund erkibiskup segir hann, að hann væri höfð-
ingi mikill og klerkur góður, vinfastur, veglyndur og örlátur og kynni
sig hverjum manni betur.
Hverfum svo að lokum aftur að áletruninni. Ekki þarf lengi á
hana að horfa til að sannfærast um, að hún er ekki neitt götustráka-
krass, heldur er hún gerð af æfðri hendi með þeim eðlilega léttleik,
sem nauðsynlegur er til að ná slíkri festu og þokka í hverjum staf. Það
er vafalaust, að klerklærður maður hefur gert þessa áletrun, og í sví-
virðileik sínum stendur hún enn í dag á dómkirkjusúlunni sem mikils-
vert sögulegt plagg um hið megna og hneykslanlega átján ára langa
þóf milli erkibiskups og kórsbræðra í Niðarósi."
3. Bréf um mannabein á Gömlu Grímsstöðum
á Fjöllum.
í grein um fornaldarkuml á Gömlu Grímsstöðum á Fjöllum, Árbók
1965, bls. 84, segir Þorkell Grímsson, að alllengi hafi sézt bein á
þessum slóðum. Nýlega rifjaðist upp fyrir mér, að til er gamalt bréf