Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Blaðsíða 88

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Blaðsíða 88
88 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS upp um 1491—1581, er máldagi Áskirkj u í Holtum, og hefst hann þannig30: „Kirkjan í Ási á Jólgeirsstaði, er Kolbeinn Pétursson gaf henni. Hún á reka, er greindur Kolbeinn gaf henni og liggur fyrir Þykkvabæ-------- Þá kemur lýsing á rekamörkunum, síðan upptalning á inventari- um og búnaði. Hvorki minnzt á gjafir Þuríðar né skógarítakið, en það, að minnsta kosti, var í fullu gildi, eins og síðar kom í ljós. Máldagi þessi er talinn vera næst á eftir Vilchinsmáldaga að aldri, og segja þeir báðir til samans frá skipan, sem staðið hafði um aldaraðir, hinn eldri frá því, sem geymzt hafði frá upphafi kristninnar, en hinn yngri frá tímabilinu, sem leið milli samninga þeirra til viðbótar. Þeir eru því báðir hin merkilegustu plögg. Hinn yngri hefst á því, að Áskirkja eigi Jólgeirsstaði, er Kolbeinn Pétursson hafi gefið henni. Hann hafi einnig gefið henni fjöru fyrir Þykkvabæjarlandi. Vilchinsmáldagi getur um fjöruna og gefandann, en ekki jörðina, og er það athyglisvert. Það er og mikilsverð frásögn, að Kolbeinn hafi gefið Jólgeirsstaði. Með því er það ljóst, að jörðin hefir verið bændaeign, og þá kirkjan líka, hvort tveggja eins og var í Ási. Hefir þess vegna verið miklu auðveldara að koma í kring samsteypu sóknanna tveggja í eina og halda ekki nema eina kirkju. Bændahöfðingjar í þann tíma voru þvílíkir valdsmenn — og sjálfstæðishetjur — að þeir voru nálega einráðir á jarðeignum sínum, þó að vísu í tilfellum slíkum sem þessu hefðu kirkjunnar menn sitt að segja. Landamerki nokkurra nágrannajarða benda eindregið til þess að talsverður hluti landnáms þeirra bræðra, Jólgeirs og Ráðorms, hafi í fyrndinni verið um sinn í eigu eða umráðarétti eins hyggins manns. Ef um sameign hefir verið að ræða, hefir samkomulagið verið með ólíkindum. Landnáma segir, að Rauðilækur hafi skilið á milli landnáms bræðranna, og eftir því ætti Vetleifsholtstorfan að eiga land að læknum. En svo er ekki, og hefir ekki verið svo langt aftur sem skilríki ná. Lækurinn rennur nokkurn veginn miðsvæðis í gegnum lönd jarðanna, Syðri-Rauðalækjar, Arnkötlustaða og Hellna- túns (suður-hjáleigan í Ástorfunni). Með öðrum orðum: Nálega helmingur jarðanna þriggja er úr landnámi Ráðorms, en hinn heimingurinn úr landnámi Jólgeirs. — Því má bæta við, að það er vafamál, hvort hægt hefði verið að ráðstafa þessu landsvæði á 15 DI IV, bls. 61—62. 1C DI VII, bls. 41.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.