Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1966, Blaðsíða 96

96
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
g'eirsstöðum hafi uppblásturinn verið hafinn og skemmdir orðnar,
en hve miklar er ekki hægt að fullyrða, þótt nærri því megi komast.
Alls ekki svo miklar, að numið hafi verðfalli, sem nam tuttugu
hundruðum á landsvísu. Þá hefir verið vel á málunum haldið. í ann-
an stað má ætla, að skógarítakið hafi einnig verið tekið að spill-
ast. Einhver vandræði hafa verið orðin í því sambandi, því að
fyrir 1679 hefir fallið dómur um skógarhögg í Næfurholti Ás-
mönnum í vil og um fullrétti þeirra.35 Mun hvort tveggja vera í
fullu samræmi við breytingar á gróðrarfari í Rangárvallasýslu á
þessu tímabili, þótt hér sé ekki staður til að gera því máli nánari
skil. Hvort fjöruítakið hafi einnig spillzt, skal ekkert sagt um. í
þriðja lagi að einhver eða einhverjar nærliggjandi jarðir hafi í
skiptabréfunum verið taldar með Áseigninni, sbr.: „Ás í Holtum
og þeim jörðum er þar til liggja“. En hér ber enn að sama brunni
um það, sem sagt var um Jólgeirsstaði hér á undan.
Næsta vísitazía er dagsett 28. ágúst 1662. Er þar aðeins vísað
til fyrri vísitazíugerðar og síðar bætt við: „En þar sem vísitazíu-
bók Gísla biskups Jónssonar fannst ekki, þá verður ekki grein á
gjörð kirkjunnar peningum eftir henni“.
Þriðja vísitazían er dagsett í Ási 23. ágúst 1668, og eru þau
atriði hennar, sem hér skipta máli svohljóðandi: „Anno 1668, 23.
Augustie viseteruð kirkjan í Ase í Holltum upplesnar hennar tvær
fyrirfarandi visitaziur, sem skrifaðar voru 1644 og 1662, hún á
að eiga eftir gamalli máldagaskrá er Markús Snæbjörnsson auglýsti
jörðina Jólgeirsstaði, dýrleika á henni vita menn nú ekki, liggur
hún norðast í Ásjarðarlandi“. (Þá kemur frásögn um fjöruna, sem
Kolbeinn Pétursson gaf, og mörk hennar o. fl., en hér á eftir er
niðurlagið) „Hér finnst ekkert af kirknaeign í vísitazíu sáluga herra
Gísla Jónssonar, því verður ekki eftir henni gengið, því stendur
allt sem áður hefir skrifað verið í fyrrskrifuðum vísitazíum í vörzl-
um og varðveizlu staðarins eigenda, kirkjunnar forsvarsmanns
Markúsar Snæbjörnssonar, bæði sosem var innskrifað 1644 og
1662“.
Það er auðsætt af vísitazíugerðunum, að Brynjólfur biskup hefir
verið óánægður með heimturnar, þótt eignir Áskirkju og tekjur
fáskrúðugar og plöggin ekki glögglega skrifuð. En þar eð hann
hefir ekki haft nægileg gögn í höndum, lætur hann allar frekari
kröfur niðurfalla og kvittar eigandann að fullu árið 1668. Og það
3 5 Alþingisbækur Islands VII, bls. 478.