Lögrétta - 01.03.1932, Síða 3

117
LÖGRJETTA
118
bæturnar og stríðsskuldirnar“), og áður
m. a. Tardieu („Sannleikurinn um sáttmál-
ann“), Bernard M. Baruch, Keynes o. fl. og
af Þjóðverjum m. a. Schacht, fyrrum þjóð-
bankastjóri og von Kíihlmann fyrrum utan-
ríkisráðherra (Gedanken iiber Deutschland)
en um afstöðu Wilsons forseta er margt í
bók R. S. Bakers um hann (Woodrow Wil-
son and World Settlement) og í skjölum
House ofursta. í þessum ritum og mörgum
öðrum, fyrst og fremst skýrslum nefnd-
anna, sem haft hafa mál þessi til meðferð-
ar, er margt til skýringar á deilumálunum,
ekki síst í bók Lloyd George’s. Á íslensku
hefur ekki verið skrifað um þessi efni áður
í samfeldu máli, og verður því gefið hjer
dálítið yfirlit um þau, en án þekkingar á
þeim' geta menn ekki skilið eða fylgst með
í stjómmálum nútímans og vandræðum
viðskifta- og fjámiálalífs. Þessi skuldamál
eru nú orðin ærið flókin, og ýms meðferð
þeirra aðiljum til lítils sóma.
Hvorki Þjóðverjar nje Bretar hafa gert
ráð fyrir skaðabótagreiðslum á síðustu fjár-
lögum sínum og greiðslurnar hafa fallið
niður, samkvæmt Hoover-frestinum, frá 1.
júlí 1981 til júníloka 1982, og á Lausanne-
ráðstefnunni neita Þjóðverjar frekari
greiðslum. Málsaðilum kemur ekki sam-
an um það, hversu miklar eigi að telja þær
greiðslur, sem Þjóðverjar hafi int af hönd-
um fram til þess tíma, að Hoover-gjald-
fresturinn hófst og veltur á því hversu hátt
eru metnar þær vörur, sem Þjóðverjar
ljetu af hendi undir eins eftir friðarsamn-
inga og á því, hversu hár er reiknaður
kostnaðurinn af setuliðinu í Ruhr. Þjóðverj-
ar sjálfir reikna allar greiðslur sínar um
2.695.000.000 sterlingspunda, en skaðabóta-
nefndin mat þær miklu lægra, eða 1.010.
000.000 punda. Ýmsir telja þó að hvorug
þessara talna sje rjett og þykir sennileg-
ust sú tala, sem hagstofa Bandaríkjanna
hefur reiknað út, s. s. 1.905.000.000 punda.
En jafnvel þótt tekin sje lægsta talan nema
þær greiðslur, sem Þjóðverjar hafa þegar
int af hendi, fimm sinnum hærri upphæð,
en skaðabætur þær, sem Frakkar urðu að
greiða Þjóðverjum eftir 1871. Upphaflega
var Þjóðverjum gert að greiða Bandamönn-
um 6.600.000.000 punda eftir mati end-
urreisnarnefndarinnar, sem skipuð var sam-
kvæmt Versalasamningunum. — Lloyd
George hefur nú bent á það, að ef Þjóð-
verjar hefðu greitt þessa upphæð eftir
sömu reglum, eða eftir sama verðgildi og
Frakkar notuðu við greiðslu sinna eigin
innanlandslána, hefðu Þjóðverjar ekki átt
að greiða nema 1.350.000.000 punda, eða ef
mat amerísku hagstofunnar væri lagt til
grundvallar, hefðu þeir með þessu móti nú
þegar greitt talsvert meira en þeim bæri.
Frakkar verðfestu eftir stríð frankann í
hjer um bil fimtungi af fyrra verðgildi
hans og þurkuðu þannig út fjóra fimtu
hluta af innanlandsskuldum sínum. Belgíu-
menn og ítalir gerðu þetta sama og kom-
ust þannig undan því að greiða mestan
hluta sinna skulda, en krefjast þess þó að
Þjóðverjar greiði þeim sínar skuldir af-
dráttarlaust. Það eru Frakkar, sem verið
hafa hvað harðastir í kröfum við Þjóðverja
og það þótt sjálfir hafi þeir ekki greitt
Bretum nema lítinn hluta þess, sem þeir
skulda þeim af stríðslánum, eða, að því er
Lloyd George segir, 110.000.000 punda af
1.426.000.000 punda skuldum. — Þegar
Hoover-gjaldfresturinn hófst, höfðu Bretar
greitt af höndum 133.700.000 pundum
meira en þeir höfðu fengið af stríðsskuld-
um og skaðabótum. Bretar höfðu að ýmsu
leyti haldið bandamönnum sínum uppi fjár-
hagslega í stríðinu, sumpart af eigin ram-
leik og ‘sumpart með amerískum lánum. I
stríðslokin skulduðu Bretar Bandaríkjun-
um 840 miljónir punda, en bandamenn
Breta skulduðu þeim 1950 miljónir punda,
eða 1300 miljónir punda, ef lán þeirra
til Rússa eru dregin frá. Þeir hefðu
því, ef alt hefði farið skaplega, átt að
vera allvel á vegi staddir með 460 miljónir
punda útistandandi umfram það, sem þeir
skulduðu sjálfir og auk þess hluta, sem
þeim bar af skaðabótunum. En annars hafði
stríðskostnaðurinn komið mjög tilfinnanlega
við þá, því að hann nam 34,39% af öllum
þjóðarauði þeirra og þeir mistu yfir 743
þúsundir manna, sem fjellu á vígvöllunum.
Þessi mál snerust samt öðruvísi en ætla
mátti í upphafi og Bretar urðu mjög illa