Lögrétta - 01.03.1932, Side 65

241
LÖGRJETTA
242
mikla styrk eignast íhlutunarrj ett um not-
kun landsins, það virðist ekki nema sann-
gjarnt.
Lögin um Byggingar- og landnámssjóð
hefðu þá strax verkað eins og þeim var
ætlað: Að byggja upp nýbýli í bestu hjer-
uðum landsins, en ekki stirðnað upp eins
og nú á sjer stað, við að framkvæma yfir-
byggingar á jörðum, ellegar binda of mikið
fje hjá efnamönnum. Bændurnir á áveitu-
jörðunum hafa, með þessu einyrkjabúskap-
arlagi, sem nú virðist algerlega vera að
ryðja sjer til rúms, alt of mikið land til
umráða, meira land en þeir geta nytjað.
Það eru þessvegna engar óbilgjarnar
klappir, sem hafa riðið baggamuninn. Þær
eru sprengdar í burt. Að vísu hafa þær
hleypt verðinu fram. En sú jarðabót er þó
varanleg.
Allmikil orsök þess að fjárhagur áveitu-
fyrirtækjanna hefur verið þröngur, er sá,
að þær voru unnar á verðbólgutímum, með-
an lággengi var og vinna dýr. Skuldir fje-
laganna hafa því raunverulega hækkað síð-
an vegna gengisbreytinga.
Vjer efum það ekki að áveiturnar svara
rentum af kostnaðarverði, samsvarandi við
verðlag á hverjum tíma. Það er svo alþekt
fyrirbrigði nú á tímum, að heilbrigð fyrir-
tæki komast í fjárþröng vegna gengisbreyt-
inga á markaðinum. Vjer megum ekki láta
það spilla trúnni á fyrirtækin.
V.
Vjer vonum að mönnum fari að verða
ljóst hver tilgangurinn sje með línum þess-
um. Hann er sá, að hvetja bændur til að
stunda áveitur sínar með alúð, leitast við
að bæta þær eftir föngum, svo að þær gefi
sem mestan arð og jafnframt auki mögu-
leikana til þess að halda áfram túnrækt-
inni, enda þótt kreppa steðji að, svo að
lítt kleift verður að kaupa tilbúinn áburð,
vegna verðhækkunar eða verðsveiflna. —
Það er alviðurkent, að jarðræktarlögin eru
Imu lagaákvæði, sem mest hafa lyft undir
ræktun hin síðustu árin. Styrkveitingin
hefur hrint framkvæmdunum af stað. En
vjer megum ekki gleyma því, að áveitur
þurfa líka að vera styrks aðnjótandi, því
að mörg slík verkefni bíða úrlausnar á
næstu árum.
Að svo mæltu viljum vjer vona, að hin-
um stóru áveitufyrirtækjum vorum megi
vegna sem best, að bændur á áveitujörðum
fari að sjá það, að þeir geta sjer að mein-
fangalausu skipt jörðum sínum en þó fram-
fleytt nokkurnveginn sama búi, með því
að auka túnið með aðstoð áveitanna.
Vigfús Helgason.
Víðreísnarstarfíð í sveítum
i.
Það er varla ofmælt að landbúnaður vor
eigi í vök að verjast. Það er jafnvel í há-
mælum haft, að sveitabúskapur beri sig
alls ekki, að skuldir bændanna til kaup-
manna, kaupfjelaga og banka fari sívax-
andi, án þess að sjeð verði að þessari
skuldaaukningu samsvari aukning tekna og
arðbærra eigna. Hafi einhver húsað bæ
sinn vel og bætt jörð sína, annaðhvort með
lánsfje eða af eigin ramleik, þá er talið ó-
hugsandi, að hann geti selt eign sína fyrir
sannvirði, jafnvel í bestu árum, því trúin á
arðvænlegan sveitabúskap fer stórum mink-
andi á landi voru, ekki vegna þess að af-
urðavörur minki, heldur af því að kostnað-
urinn við framleiðsluna hefur vaxið meira
en svo að tekjurnar hrökkvi, og þegar þar
við bætist að nútímamenn gjöra hærri kröf-
ur til lífsþæginda og menningar en áður,
þá er auðsætt að ástandið er óviðunandi.
Ivaupíjelögin eða ,,samvinnufjelögin“, sem
stofnuð voru til þess að gjöra bændurna
óháða bjargálnamenn, hafa orðið til þess
að hneppa þá í meiri skuldaþrældóm en
áður hefur þekst á landi hjer, og ekki all-
fáir halda því fram, að skuldaverslun
„Sambandsins“ sje alls ekki hættulaus pen-
ingastofnunum vorum.
Ekki vantar það að þing og stjórnir hafi
reynt að hlaupa undir bagga með bændun-
um, með styrkjum, launum og með ýmis-
konar framkvæmdum. En eins og „guð
hjálpar þeim sem hjálpar sjer sjálfur“, þá
getur ekki hið opinbera hjálpað til fram-
búðar nema jafnframt sje skilyrði fyrir