Eimreiðin - 01.05.1902, Qupperneq 35

TI5
kynna sér hina litlu »Jarðfræði«, er kom út í Reykjavík 1889, eða ágrip
mitt af »Lýsingu íslands«, sem prentað var árið 1900.
2. Uppdráttur íslands gjörbur að fyrirsögn Þorvaldar Thörodd-
sen. Strendur settar samkvæmt strandmælingum 1800—i8iq, bygðir
eftir mœlingum Bjarnar Gunnlaugssonar, en Þorvaldur Thoroddsen hefir
leiðrétt og aukið mynd hálendis og öræfa. iqoo. Mœlikvarði 1: 600,000.
Undir jarðfræðisuppdráttinn þurfti eðlilega að gjöra landfræðis-
grundvöll, og þótti mér því sjálfsagt að nota tækifærið, til þess um leið
að gefa út almennan yfirlits-uppdrátt af íslandi, sumpart með því að
margt þurfti að leiðrétta á öræfum íslands og sumpart af því, að lítið
útlit var til, að nýr uppdráttur annars kæmi á prent fyrst um sinn. í
öðrum löndum láta stjórnarvöldin mæla löndin og stjórnarstofnanir gefa
út nákvæma uppdrætti í stórum mælikvarða; slíkt er vanalega fyrir
kostnaðar sakir ekki einstakra manna meðfæri; bóksalar gefa svo út
skólakort og önnur kort eftir hinum stóru og vönduðu kortum, er sljómirnar
vanalega láta sérstakar herforingjadeildir fást við að semja og útbúa.
Hjá oss er enn eigi vöknuð umhugsun um þörf slíkra þjóðlegra fyrir-
tækja, enda er fátæktin mjög til fyrirstöðu; þó kröfur manna á íslandi
séu vanalega allmiklar, þá er getan minni, þegar á þarf að reyna. Af þess-
um ástæðum réðist ég í að gefa út á eigin kostnað uppdrátt þenna, en
það hefði þó verið ókleift, hefði ekki stjórn Carlsberg-sjóðs góðfúslega
lánað mér suma af steinum þeim, er nota átti við jarðfræðisupp-
dráttinn.
Af því uppdrátturinn var ætlaður til grundvallar undir jarðfræðis-
liti, urðu nöfn í bygðum að vera miklu færri en á uppdrætti Björns
Gunnlaugssonar, auk þess hefði uppdrátturinn, úr því hann var mink-
aður, orðið grautarlegri og ljótari, ef nöfnin hefðu orðið mörg. Nú er
það undir álitum komið, hverju halda skal og sleppa, og býst ég við,
að mörgum þeim, sem lítt þekkja kortagjörð, þyki nöfnin of fá og að
marga vanti kotið sitt. Það væri í sjálfu sér mjög æskilegt, að til væri
uppdráttur af íslandi með öllum bæjum og mörgum örnefnum öðrum,
en þess mun langt að bíða. Slíkan uppdrátt er að svo stöddu ekki
hægt að gjöra af tveim ástæðum: i° mundi það verða afarkostnaðar-
samt; stunga og prentun á uppdrætti Björns Gunnlaugssonar kostaði
yfir 23 þúsundir króna, sem stjórnin borgaði, en eigi Bókmentafélagið,
sem margir ætla. Uppdráttur með öllum bæjum yrði að vera í miklu
stærri mælikvarða og mundi því kosta margfalt meira. 20 er landið
eigi nærri nógu vel mælt til þess, að þetta geti orðið framkvæmt. Á
korti Björns Gunnlaugssonar eru flestir bæir settir af handahófi eftir
skýrslum hreppstjóra og heldri bænda; Björn mældi aðeins legu hinna
helztu kirkjustaða og strandmælendurnir dönsku mældu allmarga bæi
nærri sjó; að ákveða stöðu allra bæja í sveitum með mælingu hefði
verið gjörsamlega ókleift fyrir einstakan mann. Á íslandi verðum vér
enn um stund að láta oss nægja yfirlitsmælingu, sem bygð er á föst-
um punktum, er ákveðnir hafa verið með þríhymingamælingu, en milli-
rúmin í þríhyrninganetinu með uppdráttum sveita, fjalla og bæja efti
hraðmælingu og ágizkun. Ef mæla ætti allar bygðir á íslandi jafn ná
kvæmlega eins og nú er mælt í fjallalöndum á meginlandi Evrópu
8*