Aldamót - 01.01.1894, Blaðsíða 25

25
angist, sera listinni hefur tekizt að láta augu og
andlitsdrætti birta manni, er ein hin áhrifamesta
sjón, er nokkur hugsandi maður fær litið.
Hver, sem þá sjón skilur, sjer og veit, að það
er ekki þjóðsagan ein frá hinni heiðnu tíð, sem list-
in hefur þarna gjört ódauðlega, heldur erum vjer
það inennirnir allir, sem þarna stöndum, nístir högg-
ormstönnum syndarinnar og sársaukans. Og það
fer um oss ósjálfrátt einhver dauðans kuldahrollur.
Hið vængjaða. orð Sóphóklesar, þar sem hann
segir, að hið æðsta og stærsta, sem unnt sje að
hugsa sjer, sje það að hafa aldrei fæðzt, lýsir þung-
lyndinu, sem lá eins og naðra við rætur hins blóm-
lega þjóðlífstrjes, er hjekk fullt dýrðlegustu ávaxta
mannlegrar listar. Líf hinnar grísku þjóðar, helgað
listinni eins og það var, er óræk sönnun þess, að
listin ein og út af fyrir sig fullnægir ekki til lengd-
ar hinum dýpstu kröfum mannsandans.
Hjá Rómverjum var hugmyndin um sæluna
tvinnuð sarnan við hugmyndina um veldi þjóðarinn-
ar, sem ekki gjörði sig ánægða með neitt minna
en að leggja undir sig allan heiminn. Meðan verið
var að ná þessu mikla takmarki, voru Rómverjar
drembnir yfir dyggð sinni og þóttust fyrir hana vera
sælir og ánægðir um fram aðra. En þegar tak-
markinu hafði vorið náð og þeir höfðu hremmt heim-
inn allan í járnklær sínar, vildi verða fremur lítið
úr hinni rómversku dyggð. Þegar auðæfi alls heims-
ins lágu í hrúgum úc um landið, þegar Rómvcrjar
höfðu varpað eign sinni á allt, sem þeim gat til hug-
ar komið að girnast og öslað í nautninni eins og
dýr, rak viðbjóðinn við lífinu og skoðunina um, að
það væri hin mesta hefndargjöf, eins og niðdimma