Réttur - 01.12.1916, Blaðsíða 67

181
ir ykkur í kvöld, en trúað gæti eg að það liði næstum
mannsaldur þangað til að slíkar kenningar yrðu bornar
hér fram á skólaborðin. — Eg hefi eigi tíma til þess nú
að ræða nánar um framkvæmd og fyrirkomulag þeirrar
mentunar, sem notadrýgst verður. En við því býst eg að
það verði svo hér, sem annarstaðar, að ef þið ætlið að
standa á eigin fótum, og ekki á hækjum þeim og tréfót-
um, sem stjórnmálaflokkarnir fá ykkur — þá verðurað koma
á stofn einhverjum vísi til blaða og tímarita eða bæklinga
fyrír ykkar eigin aura, og eins verðið þið að leggja saman
í þau útlend blöð og tímarit, sem fræða ykkur um það
lífsnauðsynlegasta ykkur til handa.
En hjá fræðslunni verður ekki komist. Á henni grund-
vallast allur auður og vald þessa tíma. Án hennar þrífst
enginn félagsskapur, hvorki hjá okkur né, öðrum, og án
félagsskapar getur lífið ekki órðið annað en undirlægjulíf
— skósveinaæfi hjá þeim, sem meiri hefir þekkinguna.
Tvær stéttir halda hér skást saman í landinu: embættis-
menn og kaupmenn. Enda hafa hvorirtveggju svo mikla
þekkingu að þeir skilja, að hröfnunum er það hollast, að
kroppa ekki augun hver úr öðrum, ef þeir eiga að bjarga
sér.
í ungdæmi mínu kom það einu sinni fyrir austur í sýsl-
um, að tveir skynsemdarbændur höfðu af sjálfum sér og
öðrum fjögra skildinga hækkun á ullarpundinu með því að
selja gamla Bryde í Vestmanneyjum sína ull, einir sér í
laumi, fyrir einskildings hækkun. F*á skorti ekki vit, en þá
skorti mentun til að sjá hag sinn.
Og fram hjá mentuninni sleppið þið ekki, hvernig svo
sem hennar verður aflað. Það kostar þekkingu að verða
sjálfstæður maður, og það kostar bæði fé og vinnu. En
það er eina leiðin.
Eg geri ráð fyrir að ykkur sé það nú Ijóst orðið, af því
sem eg hefi sagt, að samtök og samvinna verkalýðsins sé
óumflýjanleg, ef hann á ekki að verða troðinn undir fót-
um, og lifa af náð því lífi, sem auðvaldi og ráðandi stétt-
um þykir nægja. Lífið sjálft og reynslan sýnir okkur þetta