Réttur - 01.12.1916, Blaðsíða 80

104 -
fanginn saknar byggðarinnar, þar sem hann braut af sér
manna hylli. Lífið er ávinningur öllum lifandi verum, sem
lífsþrótt hafa. Einangrunin líkist dauða, og alltaf sækja
mennirnir út í lífið og ófriðinn. Jafnvel ófriðurinn er lífvæn-
legri, þroskavænlegri, en kyrstaða og einangrun.
Án vaxandi félagsskapar er öll framför því nær ómöguleg,
og félagsskapur lærist ekki í einangrun. Að líkindum hefðum
við kunnað hann betur, hefði ekki strjálbýlið sundrað okkur.
Stærsta menningarmál mannkynsins er hið mikla »brúamál«:
að brúa lönd við lönd og hönd við hönd, brúa jökulár á
landi og í lundu, brúa »,Frónið‘ við betri lönd og brúa
allt yfir að lífsins strönd«.
Einn ljósasti vottur þess, að mannkynið er að verða líf-
ræn heild, er alheims-póstsambandið, svo kallaða. Allar sið-
aðar þjóðir hafa nú sín á milli póstmálasamband undir sam-
eiginlegri stjórn, og stjórn póstmála er tiltölulega góð, það
sem hún nær. Þess vegna getum við komist í menningar-
samband við menn í öllum heimsálfum. Pess vegna geta
flestir siðaðir menn skipt bréfum og blöðum, bókum og
hugmyndum við umheiminn, að minsta kosti einu sinni á
viku —nema við íslendingar, — þó hafa Sunnlendingar póst-
göngur frá Reykjavík austur einu sinni á viku á sumrin. Og
hversvegna höfum við íslendingar strjálli póstgöngur en
aðrar þjóðir? Er minni þörf á sambandi hér en annarsstaðar?
Eg hygg fremur hið gagnstæða. Una menn betur einangr-
uninni hér en annarsstaðar? Sagt er, að iilu megi venjast,
en lítum nú á. Hér er almenn umkvörtun um þrengsli og
tugum saman sækja menn um hvert kot, sem losnar, þar
sem menn vilja búa, á annað borð, og verð jarðanna stígur
þar úr öllu hófi. Á afskektum stöðum fást góðar jarðir fyrir
gjafverð, en fáir vilja eiga og enginn byggja. ^Það er svo
út úr skotið.« »Pangað kemur enginn.« ^Par deyja allir úr
leiðindum.« Strauminn úr sveitunum til kaupstaða þekkjuin
við. Ekki held eg því fram, að sá straumur sé fólkinu hollur.
Við þurfum að leitast við að nema burtu orsakir hans, án
þess að innleiða í sveitirnar galla kaupstaðalífsins. Sjálfsagt
eru póstgöngur tiltölulega dýrar hér á landi, vegna strjál-