Réttur - 01.12.1916, Blaðsíða 36

Fólksfjölgun í sveitunum.
Eitt grundvallarskilyrðið fyrir því, að geta skygnzt inn í
framtíð lands og lyðs, er að þekkja þá strauma, sem mest
gætir og hefir gætt í þjóðlífinu; — hvar þeir eiga upptök
sín, og á hvern hátt þeim má skapa heppilegasta farvegi.
Áhrifaríkastur allra slíkra strauma, þegar á alt er litið,
hefir að mínu áliti verið fólksflutningarnir úr landbúnaðar-
héruðunum, til kauptúna og sjávarþorpa —. Frá því hann
hófst, á öldinni sem leið, hefir orðið svo gagngerð breyt-
ing á hlutföllunum í atvinnu þjóðarinnar, að undrum sætir,
og þó að þar hafi margt stuðlað að, munu þeir þræðirn-
ir flestir, sem rekja má til þessara »þjóðflutninga«. — F*að
skal ekki gert að umræðuefni hér, hvort áhrif þessa straums
hafa verið þjóðlffinu holl óg heppileg eða ekki. F*að mál-
efni hefir oft komið fram, bæði í ræðu og riti, og eins hitt,
hvar straumur þessi á upptök sín, svo það ætti að vera
mönnum all-ljóst. F’ó virðist mér flestum hafa sést þar yfir
eina mikilvæga orsök, sem einkum hefir átt sér stað hjá
þeim, sem lífskjörin hafa rekið — með, eða án, vilja þeirra
— úr sveitum ofan, til fiskiþorpa og sjávarsíðu.
En orsök þessi er, að í landbúnaðarhéruðunum hefir víða
hvar ekki verið völ á jarðnæði, eða jarðarafnotum, sem
gæti framfleytt sjálfstæðri fjölskyldu, en við sjávarútveg
verða allir »jafnir fyrir lögunum«, sem geta komið fyrir sig
veiðarfærum, og annars eiga þak yfir sig og sína.
Með öðrurn orðum: Við sjávarsíðuna er margfalt greið-
ari aðgangur að óháðri og sjálfstæðri atvinnu, heldur en
að jafnaði er í landbúnaðarhéruðunum, og er það skiljan-