Réttur - 01.01.1944, Blaðsíða 12

16
RÉTTUR
Hún sprettur ekki af því að í mínum huga sé nokkur vafi um
rétt Alþingis til þess að gera hverjar þær samþykktir um þessi mál,
sem Alþingi eða meiri hluti þess ákveður.
Hins vegar hefur þeim Alþingismönnum, sem um málið hafa
fjallað fyrr og síðar og samið hafa hæði þingsályktunartillöguna
og frumvarpið verið ljóst að æðsta valdið um þessi mál á að vera
hjá þjóðinni sjálfri, þar sem hvorugu er ætlað að öðlast gildi fyrr
en borið hafi verið undir atkvæði allra kosningabærra manna í
landinu til samþykktar eða synjunar. Enda er þetta í samræmi við
gildandi stjórnskipunarlög.
Um þessi tvö atriði: 1. rétt Alþingis til þess að gera samþykklir
um málið og 2. æðri rétt þjóðarinnar sjálfrar til þess að ráða fulln-
aðarúrslitum þess, tel ég ekki vera vafa.
Raunverulegur skilnaður Islands og Damnerkur varð með sam-
bandslögunum 1918 að álili margra bæði hér á landi og í Danmörku.
Það mun hafa vakað fyrir mörgum íslendingum þá jiegar, 1918,
að sambandslagasainningurinn yrði að sjálfsögðu felldur niður á
árinu 1944. Þessu lýsti Aljiingi einnig yfir árin 1928 og 1937. Þeir
ófyrirsjáanlegu athurðir, sem gerðust í aprílmánuði 1940 og síðan,
hafa áreiðanlega ekki dregið úr þessari almennu ósk íslendinga. En
sennilega hafa margir vænzt þess í lengslu lög að niðurfellingin
gæti orðið með jieiin hælti sem sambandslögin ákveða.
Þjóðin hefur ekki verið spurð þess sérstaklega enn hvern liátt
hún óski að hafa nú á þessu máli, niðurfellingu sambandslagasanni-
ingsins og stofnun lýðveldis á íslandi, eða henni á annan hátt gef-
inn kostur á Jdví að láta í ljósi fyrirfram skoðun sína á þeim mál-
um. Þetta mun og ekki almennt hafa verið rætt á undirbúningsfund-
um undir tvær síðustu Alþingiskosningar, báðar á árinu 1942.
Þessa rödd jijóðarinnar frjálsa og óbundna, virðist mér vanta.
En hún mundi koma fram á jrjóðfundi, sem kvatt væri til í Jiví
skyni.
Það mundi vera í fyllra samræmi við frumreglur Jsjóðræðisins, að
Jjjóðinni gefist koslur á Jiví að hafa áhrif á afgreiðslu málsins, áður
en fullnaðarsamjjykkt er gerð um það á Alþingi en ef Alþingi gerir